 |
| Adli Para Cezası ve Özel Durumları |
Adli Para Cezası
Öncelikle Devlet tarafından iki tür ceza verilir bu cezalar adli para cezası ve idari para cezası olarak ikiye ayrılmaktadır. İdari para cezası kolluk tarafından kabahatler kanunu Kara yolları Trafik kanunu vs kanunlar kapsamında bu kanun maddelerinin ilgili hükümlerini ihlal edilmesi sonucu ihlal edilenler hakkında çıkartılan para cezasıdır. Bu para cezaları Amma alacakları usulu kanununa göre ihlal edilenlerden tahsil edilir. Ödenmediği takdirde de herhangi bir özgürlüğü kısıtlayıcı bir yaptırımla karşılaşılmaz. Adli para cezaları ise Ceza mahkemeleri tarafından TCK kanununun ihlal edilmesi sonucu yani bir suç işlenmesi sonucu verilen cezalardır. Bu cezalar verilen hükümler kesinleştikten sonra infaz edilir. Bununla birlikte bu cezaların ödenmemesi durumda özgürlüğü kısıtlayıcı yaptırımlarla karşı karşıya kalınır yani hapis cezasıyla karşılaşılır. Bu bakımdan idari para cezalarından ayrılır.
Örneğin Kayseri'de adliyede sigara içerken bu esnada da kavga eden biri hakkında iki tür para cezası verilir.İlki ceza mahkemesi tarafından kasten yaramadan verilebilecek bir adli para cezası ikincisi kavga esnasında kolluk kuvvetleri tarafından kesilen sigara içilmesinden dolayı 5727 sayılı tütün ürünlerinin zararlarının önlenmesine dair kanun kapsamına muhalefetten kapalı alanda sigara içmekten ayrıca idari para cezası uygulanır. Bu şahıs yargılandığı kayseri asliye ceza mahkemesince hapis cezasına seçenek yaptırımlar. çerçevesinde adli para cezasına çevrilme kararı alınırsa ya da doğrudan adli para cezasına hükmedilebilir. Ve karar kesinleştiğinde infaz savcılığınca bu ceza ilgilisine tebliğ edilerek ödeme emri gönderilir ve tahsil edilir.
Adli Para cezasının Çeşitleri
Doğrudan Hükmedilen Para cezası
TCK kapsamında işlenen suç maddesinde suça karşılık bahsedilen ceza sadece adli para cezası olduğu durumlarda verilen cezalar doğrudan hükmedilen adli para cezalarıdır. Örneğin TCK 187 Çevreyi kasten kirletme suçunu işleyen bir şahıs hakkında kanun maddesinde doğrudan adli para cezasına hükmedilmektedir.
Seçenek Yaptırım Olan Para Cezası
TCK kanununda işlenen suçun cezasının hapis cezası ya da adli para cezası olduğu durumlarda hükmedilen adli para cezası çeşididir. Örneğin basit tıbbi müdahale ile giderilebilecek kasten yaralama suçunda adli para cezası veya hapis cezasına hükmedilir metninden de anlaşılacağı üzere bu durumlarda hükmedilen para cezası seçenek yaptırım adli para cezasıdır.
Hapis Cezasından Çevrilen Adli Para Cezası:
ifası hakime bırakılan adli para cezalarıdır. Şöyle ki kanunda 1 yıl altı cezaların hakim kararıyla paraya çevrilebileceği ifade edilmiştir. Bu bakımdan adli para ya da ne olursa olsun 1 yıl altı hapis cezalarının hakim kararıyla para cezasına çevrilmesi söz konusu olabilmektedir.
Hapis Cezası ile Birlikte Hükmedilen Adli Para Cezaları:
TCK kapsamında bazı suçlarda hapis cezası yeterli görülmemiş hapis cezasının yanında para cezasına da hükmedilmiştir. Örneğin dolandırıcılık suçunda hem pis cezası hem de hapis cezasının yanın da para cezasına hükmedilmiştir. Ceza hukukunda genelde bu adli para cezasına gün para cezası olarak adlandırılmaktadır.
Hapis cezasından Adli para cezasına çevrilen durumlar
Bir yıl ve altı Suçlar
Kasten ya da taksirle fark etmeksizin 1 yıl ve altı hapis cezası verilen suçlarda hakim iradesiyle bu hapis cezası asli para cezasına çevrilebilir.
Taksirle İşlenen Suçlar
Taksirle işlenen suçlarda hapis cezası verilen süre ne kadar olursa olsun 1 yıl da olsa 5 yıl da olsa adli para cezasına çevrilebilmektedir
Adli Para Cezasının Hesaplanması
Adli para cezasının verilmesinde alt sınır 5 gün üst sınır 730 gündür.Yani kanunda aksine bir hukum yoksa verilecek adli para cezasının alt ve üst sınırı bu sınırları aşamaz.
kişi adli para cezası verilirken önce kişiye verilecek hapis cezası belirlenir. Sonra bu cezanın bir günü en az 20 en çok 100 TL olacak şekilde verilen hapis cezasıyla çarpımıyla toplam adli para cezası bulunur .
Örneğin Kayseri de Basit yaralama suçu işleyen birine 4 ay hapis cezası verildiğini varsayalım bu durumda 1 yıl altı olduğu için hakime bunu paraya çevirme yetkisi verilmiştir. Hapis bunu paraya çevirecek olursa 20-100 Tl arası çarparak adli para cezasına hükmedebilir.Bu durum da bu kişinin 4*30 toplam 120 gün hapis cezası yapar. Bu günü de alt ve üst sınırla çarpımı alt ve üst sınırı verir sonuç olarak hakim bu sanığa 120*20 2400 Tl ile 120*100 12.000 Tl arasında adli para cezası verecektir.
Hapis cezasının Adli para cezasına çevrilmesinde özel durumlar
Normal adli para cezasının gün karşılığı 730 günden fazla olamaz. Lakin Kanun da ayrık durumlarla özel olarak ek olarak belirtilmiş para cezalarında bu sınır uygulanmaz.Örneğin Dolandırılık suçunun TCK 158'e göre Hapis cezası ve 5000 güne kadar adli para cezasına hükmedilebileceği belirtilmiştir. Böyle durumlar 730 gün sınırı değil belirtilen süreler esas alınarak adli para verilir.
Kanunda seçenek yaptırım olarak adli para cezasından bahsedilmişse Alt ve üst sınır orada belirtilen hapis cezasının alt ve üst sınırıdır. Örneğin kanunda suçun cezası 2-5 yıl arası hapis cezası veya hapis cezası olarak belirtilmişse buradaki adli para cezası bu hapis cezalarının alt ve üst sınırlarının gün olarak hesaplanması şekliyle bulunur. Yani 2*12*30 720 alt sınır 5*12*30 1800 Gün üst sınır şeklinde para cezasına hükmedilir.
Adli para cezası Ertelenir mi ?
Erteleme müessesesi sadece hapis cezaları için söz konusu olan bir müessese olup adli para cezaları için erteleme kurumu işletilemez.
HAGB Hükmün açıklanmasının Ertelenmesi ve Adli Para Cezası
HAGB bir hüküm değildir.Bu kurumu Askıda Hüküm gibi düşünmekte fayda vardır. Adli para cezası verildiği durumlarda HAGB müessesi gereği Hükmün infaz edilmesi denetim süreci sonuna göre karar verilir. Eğer denetim süreci sonunda denetim yükümlülüklerini ihmal etmezse sanık hakkında verilecek hüküm düşer Bu bakımdan sanık hakkında adli para cezası verildiği durumlar da para cezası infaz edilmeyecek denetim süreci sonunda düşme kararı verilirse adli para cezası hükümden düşecek ödenmişçesine gerek kalmayacaktır. Eğer Denetim süresi ihlal edilir ya da başkaca bir suç işlenirse o zaman verilmiş adli para cezası açıklanır ve infazı kabil hale gelir.
Bu arada çok önemli bir detay vardır . Hapis cezasından çevrilen para cezalarında HAGB hükmü verilmez. Burayı açmak gerekirse Kanun metninde İki cezanın da yani hapis cezasının da seçenek olarak verildiği seçimin hakime bırakıldığı durumlarda Verilecek para cezası HAGB hükmü verilebilir. Ama Sanık hakkında hapis cezası verilmiş olup da 1 yıl altında olduğu için adli para cezasına çevrilirse burada verilecek para cezası hakkında hakim tarafından tekrar HAGB hükmü verilemez .Yalnız Şartları taşıyorsa 2 yıl ve altı suçlarda zaten HAGB kararı verilebildiği hakim tarafından 1 yılı ceza adli para cezasına çevrilmeden bu hapis cezasına doğrudan HAGB kararı verilmesi mümkündür.
Adli Para Cezasının Ödenmesi
Adli para cezasının verilmesinden sonra bu cezası kişiye tebliğ edilir. Sonrasında Kişiye ya bu adli para cezasının ödenmesi ya da kamuya faydalı bir işte çalışması ihbarında bulunulur. Kişi ikini de kabul etmezse hapis cezasının gün karşılığı kadar hapis cezasıyla karşı karşıya kalır.
Adli Para Cezasının Taksitle Ödenmesi
Adil para cezasının taksitle ödenmesine hakim sanığın ekonomik duruma göre taksitle ya da bir seferde ödenmesine karar verebilir. Hakim tarafından tarafından verilen bu ödeme biçiminde ödeme yapılmalıdır.
