Boşanmada Eşler Arasında Mal Kaçırma
Günümüzde evlilik birliği devam ederken artan özellikle kayseri gibi büyük şehirlerde artan boşanma davalarından dolayı bu davalara bağlı olarak evlilik birliği içerisinde edinilmiş mallara yönelik taraf arasında bir dizi kötü niyetli diğer eşin zararına olarak paylaşma alacağını azaltıcı 3. kişilere devirler söz konusu olabilmektedir.
Boşanma sürecinde veya öncesinde eşlerin evlilik birliği içerisinde edinmiş olduğu mallarla ilgili olarak karşı tarafın aleyhine malları devretmesi veya satması buna benzer tasarruflarla karşı tarafın edinilmiş hakkına zarar vermeye yönelik hareketleri olarak nitelendirilebilir. Örneğin eşlerin üzerinde olan ev araba vs malların 3. bir kişiye devredilmesi değerinin altında satılması ya da satış göstermek suretiyle leden çıkarması bunlara örnek olarak gösterilebilir.
Boşanma sürecinde eşin mal kaçırması, tabi olunan mal rejimi içerisinde yer alan değerlerin, boşanma sonrası paylaşımının engellenmesi amacıyla yapılan bir eylemdir. Örneğin edinilmiş mallara katılma rejimine tabi olan bir evlilikte, boşanma arifesinde eşin üzerindeki taşınmazı (ev, arsa, araba, dükkan…) 3. bir kişiye devretmesi, değerinin altında satması ya da satış göstermek suretiyle bu taşınmazı elden çıkarması davranışları, Boşanma Öncesi Mal Kaçırma olarak adlandırılır. Burada amaç boşanma gerçekleşirse, boşandığı eşin evlilik içerisinde edinilmiş mallardan pay almasının engellenmesidir. Son derece kötü niyetli bir yaklaşım olan bu tür davranışların önüne geçilebilmesi için öncelikle bireylerin hukuki haklarını bilmeleri ve bunu nasıl koruyacaklarına dair fikir sahibi olmaları gerekir.
Eşlerin evlilik devam ederken mal kaçırma durumlarının söz konusu olduğu durumlardan hakim kararıyla diğer eşe karşı tasarruf hakkının kısıtlanmasını talep edebilir. Muvazaalı satışları iptal ettirme kaçırma ihtimali durumunda ise tedbir konulmasını isteme hakları bulunmaktadır.
Boşanma Devam Ederken Mal Kaçırmanın nasıl engellenir
Öncelikli olarak eşler arasında mal kaçırma ihtimalinin olduğu ya da şüphelenildiği durumlarda eşlerin hak kaybına uğramamaları için konusunda uzman bir avukatla görüşmesi ivedi olarak işlemlere başlatılması gerekmektedir. Çünkü bu süreç içerisinde kötü niyetli eşler çok hızlı bir biçimde diğer eşi zarara uğratabilecek hamleler yapmakta ve diğer eşin uzun süre mağdur olmasına sebebiyet vermektedirler. Bunun önüne geçilmesi için bu süreçte hızlı hareket edilmesi ve avukat tarafından takip edilmesinde yarar bulunmaktadır.
Eşler arasından en büyük sıkıntı boşanma devam ederken eşlerinin mal kaçırmaları ve diğerini bu noktada zarara uğramalarıdır. Zaten eşler boşanma kararı alıp dava açtıktan sonra çoğu zaman ayrı yaşamakta ve ve maddi olarak daha fazla hak almaya çalışmaktadır. Bu bağlamda imkanları dahlinde evlilik birliği içerisindeki malları elden çıkartmaya çalışmakta satmakta veya muvazaalı olarak devretmeye çalışmaktadır.Bunun engellemesi için öncelikle boşanma davası açılmış olmalı bununla birlikte boşanma davası devam etmiş olsa bile mal ayrılığı davası açılmalı ve boşanma davası sonuçlanıncaya kadar bekletici mesele yapılarak mevcut mallara tedbir konulması eşlerin mal kaçırma ihtimallerini ortadan kaldıracaktır.
Mal ayrılığı davası açıldığında zaten boşanma davasının açıldığı tarih esas alınarak paylaştırma yapılır. Ayrıca geriye dönük 1 yıl içerisinde yapılmış olan karşılıksız kazandırmalar da iptal edilir ve bu kazandırmalar edinilmiş mallara eklenir. Ayrıca eşlerin kötü niyetli olarak yapmış olduğu kazandırmalar da süresiz olarak iptal edilir.
Ortak konutta Satışının Engellenmesi
Aile Konutu Şerhi Nedir?
Aile konutu,Eşlerin hayatlarını devam ederken birlikte yaşadıkları ev aile konutu olarak adlandırılmaktadır.Tabi bu evin eşlerden biri tarafından malik olma durumunda normal şartlar altında diğer eşin rızası olmadan devredebilmektedir.
Eşlerin birlikte yaşadıkları aile konutu olarak adlandırılan konutlarında eşlerin diğerinin bilgisi olmadan mal kaçırmasını ya da 3. kişilere devredilmesini engelleme hakları bulunmaktadır. Evlilik hala devam ettiği durumlarda aile konutu şerhinin işletilerek eşlerin beraber oturdukları konutun eşlerin bilgisi dışından 3. kişilere devredilmesi engellenebilir. Konutun diğer eş tarafından satılması şüphesi olan eşin bu konut üzerindeki ayni hakkı bu şekilde muhafaza edilmiş olur. Aile konutu şerhi koydurabilmek için evlilik cüzdanı ve aile konutunun bulunduğu mahallenin muhtarından ve apartman yönetiminden alınacak konutun ailenin yerleşim yeri olduğunu gösteren belge ile Tapu Sicil Müdürlüğü’ne başvurmaları gerekir.
Eşin Katılma Alacağının Azaltılması/ Mal Kaçırma Kastıyla Yapılan Kazandırmalar
Eşler bazı durumlarsa diğer eşlerin katılım alacağını azaltmak gibi durumlara başvurabilmektedir. Bu gibi durumlarda eşler kendi Üzerlerine olan ama katılma alacağına dahil edilmesi gereken malları 3. kişilere devretmekte bu şekilde diğer eşleri zarara sebebiyet vermektedirler. Bu kötü niyetle durumlarda bu tasarruflar katılma alacağına dahil edilecektir.
Mal kaçırma kastıyla hareket edilen işlemde bir sınır bulunmamasına karşılık boşanma davası açıldıktan sonra yapılan devir işlemlerinde katılım alacağını değiştirmeyecek boşanma davası açıldığı tarih esas alınarak paylaştırma yapılacaktır. Edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanabilmesi için edinilen malların 2002 den sonra kazanılmış olması gerekmektedir. 2002 den önce kazanılmış malların edinilmiş mallara göre paylaştırılması mümkün değilidir.Kanun burada kötü niyetle yapılmış olan işlemleri iptal etmekte boşanma davasından önce kötü niyetle yapılmış olmayan işlemler paylaştırmaya dahil edilmesi mümkün değildir.
Boşanma öncesinde banka hesaplarının boşaltılması durumunda; kayıtlar ve ek kanıtlarla diğer eşin payını azaltmak için bu işlemin yapıldığının kanıtlanırsa bu miktar da edinilmiş mallara dahil edilecek ve paylaşıma konu olacaktır.
Eklenecek Değerlerin Üçüncü Kişilere Etkisi
TMK 229. Maddede sayılan hallerde, doğrudan tasarruf konusu işlemin iptal edilmez. Yani bağış veya devir bedelinin mal paylaşımına dahil edilmesi, bu bağışın veya devrin iptali değil, işlemi yapmış olan eşin diğerine karşı, sanki bu değerler halen edinilmiş mallar içerisindeymiş gibi borçlanması sonucunu doğuracaktır. Burada ayni değil kişisel bir hak söz konusudur.
Örneğin Kayseri'de Boşanma davası açıldıktan sonra eşin kendi üstüne olan 50.000 Tl lik arabasını yine Kayseri'de bir noter vasıtasıyla 25.000 Tl den satması durumunda zaten boşanma davası öncesindeki mallar paylaşıma dahil edileceğinden dolayı arabanın satışı iptal edilmez,lakin arabanın değeri evlilik içerisindeymiş gibi paylaşıma dahil edilir.Buradaki değer satış değeri değil bilirkişi tarafından boşanma davası açıldığındaki aracın gerçek değeridir. Ve ona göre hesaplama yapılır.Yani sonuç olarak araba 3. kişiden geri alınmaz araç satan eşte imiş gibi paylaşıma dahil edilir ve o sayılan malın değerinin yarısı oranın da diğer eşe katılım alacağına dahil edilir yani borçlanır.
Peki Boşanma davasından 2 yıl önce eşin Kayseri'deki villasını çok düşük bir değerle satması durumunda diğer Eş Ne yapabilir ?
Mal Paylaşımı davası açıldığında eşlerin boşanma davası açtıkları tarihe göre ellerindeki bulunana mallar paylaşıma dahil edilir. Fakat yukarıda bahsedilen gibi eşin boşanma davası açılmadan 2 yıl önce villasını sattığı durumda ne yapılabilir ?
Bu durumda aynı şekilde mal ayrılığı davasında eşin kötü niyeti ispatlanmaya çalışılır. Bu durumda geriye dönük süre kısıtlaması olmadan kötü niyetin ispatı halinde bu satılan mal paylaşıma dahil edilir.
Eğer kötü niyetin varlığının ispat edilememesi durumunda genel hükümlere göre muvazaanın varlığının ispat edilmesi durumunda tasarrufun iptali davası açılarak söz konusu devire ilişkin evin bedeli kadar tasarruf oranına dahil edilmesi sağlanır lakin burada mal paylaşımı davası tasarrufun iptali davası için bekletici mesele yapılır.Tasarrufun iptali davası sonuçlandıktan sonra o bedel mal ayrılığı davasında tasarrufa eklenir ve karar alınması sağlanır.
“Türk Medeni Kanunun 229/2. maddesine göre; eşlerden birinin mal rejiminin devamı süresince diğerinin katılma alacağını azaltmak kastıyla yaptığı devirler, tasfiyede edinilmiş mallara eklenecek değer olarak dikkate alınabilir. Yapılan devrin katılma alacağını azaltmak amacıyla yapıldığı sabit olsa bile; tasfiyede bedeli hesaba katılacağından; tapunun iptal ve tesciline karar verilemez. Bu yön nazara alınmadan yazılı şekilde hüküm kurulması bozmayı gerektirmiştir.” (Yargıtay 2. H.D. 2010/16339 E, 2010/17563 K)
Ancak madde metni devamı “bu tür kazandırma veya devirlere ilişkin uyuşmazlıklarda mahkeme kararı, davanın kendisine ihbar edilmiş olması koşuluyla, kazandırma veya devirden yararlanan üçüncü kişilere karşı da ileri sürülebilir” şeklindedir.
Yani tasfiye davasında davanın 3. kişiye ihbarı durumunda 3. kişi de o andan itibaren iyi niyetini kaybedeceği için sorumlu olmaya başlayacaktır. Bu sorumluluk 3. kişinin elinde kalan değerle sınırlı olacaktır.
Mal Kaçırmada bir diğer yol Muvazaa Dolayısıyla Tasarrufun iptali
Yukarıda açıkladığımız gibi, eşin katılım alacağını azaltmak için yapılan tasarrufların TMK 229. Maddesi uyarınca doğrudan iptali mümkün değilse de, bu tasarruflarla ilgili genel hükümlere göre tasarrufun iptali davası açılması önünde yasal bir engel bulunmamaktadır.
İşlemin danışıklı olması durumunda, Borçlar Kanunu 18. Maddesine göre muvazaa nedeni ile tasarrufun iptali yoluna gidilebilecektir. Yine genel hükümlere göre açılacak böyle bir davada, mahkemece mal paylaşımı davası bekletici mesele yapılacak ve bunun sonucunda şahsi bir hakkın varlığı ortaya çıkarsa, İcra ve iflas Kanunu 283/1. maddesi gereğince, iptal ve tescile gerek olmaksızın taşınmazın haciz ve satışına karar verilecektir.
“Davacı, davalılardan Hakan’ın hükmedilecek tazminatı ödememek amacıyla dava konusu edilen taşınmazların danışıklı olarak davalıya devredildiği iddiası ile eldeki bu davayı açmıştır. Davacının bu davayı açmaktaki amacı, açtığı dava sonucu hak kazanacağı alacağını alabilmeye yönelik olarak, danışıklı olduğunu ileri sürdükleri hukuki işlemlerin kendisi yönünden geçersizliğini sağlamaktır. Yargılama sonunda davaya konu edilen satışın danışıklı olduğunun kanıtlanması halinde davacı, satışa konu edilen maldan da alacağın tahsili için yararlanabilecektir. Ancak, davacının bu hakkı ayni değil şahsi sonuç doğuracağından, danışıklı işlemin kanıtlanması durumunda tapunun iptaline değil, İcra ve iflas Yasasının 283/1. maddesi gereğince, iptal ve tescile gerek olmaksızın taşınmazın haciz ve satışına karar verilecektir. Bu davada güdülen amaç da bu olduğundan, davacının karşılanması gereken bir alacağı bulunup bulunmadığının belirlenmesi gerekir. Bunun için de davacının açtığı boşanma ve tazminat davasının sonucu beklenilmeli ve ona göre karar verilmelidir.” (Yargıtay 4. HD. 2005/8923E, 2005/8209 K, 14.07.2005)
