Adli Para Cezasi

Öncelikle Devlet tarafından iki tür ceza verilir bu cezalar adli para cezası ve idari para cezası olarak ikiye ayrılmaktadır. İdari para cezası kolluk tarafından kabahatler kanunu Kara yolları Trafik kanunu vs kanunlar kapsamında bu kanun maddelerinin ilgili hükümlerini ihlal edilmesi sonucu ihlal edilenler hakkında çıkartılan para cezasıdır. Bu para cezaları Amma alacakları usulu kanununa göre ihlal edilenlerden tahsil edilir. Ödenmediği takdirde de herhangi bir özgürlüğü kısıtlayıcı bir yaptırımla karşılaşılmaz. Adli para cezaları ise Ceza mahkemeleri tarafından TCK kanununun ihlal edilmesi sonucu yani bir suç işlenmesi sonucu verilen cezalardır. Bu cezalar verilen hükümler kesinleştikten sonra  infaz edilir. Bununla birlikte bu cezaların ödenmemesi durumda özgürlüğü kısıtlayıcı yaptırımlarla karşı karşıya kalınır yani hapis cezasıyla karşılaşılır. Bu bakımdan idari para cezalarından ayrılır.

Örneğin Kayseri’de  adliyede sigara içerken bu esnada da kavga eden biri hakkında  iki tür para cezası verilir.İlki ceza mahkemesi tarafından kasten yaramadan  verilebilecek bir adli para cezası ikincisi kavga esnasında kolluk kuvvetleri tarafından kesilen sigara içilmesinden dolayı 5727 sayılı tütün ürünlerinin zararlarının önlenmesine dair kanun kapsamına muhalefetten kapalı alanda sigara içmekten ayrıca idari para cezası uygulanır. Bu şahıs yargılandığı kayseri asliye ceza mahkemesince   hapis cezasına seçenek yaptırımlar. çerçevesinde adli para cezasına çevrilme kararı alınırsa ya da doğrudan adli para cezasına hükmedilebilir. Ve karar kesinleştiğinde infaz savcılığınca bu ceza ilgilisine tebliğ edilerek ödeme emri gönderilir ve tahsil edilir.

ifası hakime bırakılan adli para cezalarıdır. Şöyle ki kanunda 1 yıl altı cezaların hakim kararıyla paraya çevrilebileceği ifade edilmiştir. Bu bakımdan adli para ya da ne olursa olsun 1 yıl altı hapis cezalarının hakim kararıyla para cezasına çevrilmesi söz konusu olabilmektedir.

TCK kapsamında bazı suçlarda hapis cezası yeterli görülmemiş hapis cezasının yanında para cezasına da hükmedilmiştir. Örneğin dolandırıcılık suçunda hem pis cezası hem de hapis cezasının yanın da para cezasına hükmedilmiştir. Ceza hukukunda genelde bu adli para cezasına gün para cezası olarak adlandırılmaktadır.

Taksirle işlenen suçlarda hapis cezası verilen süre ne kadar olursa olsun 1 yıl da olsa 5 yıl da olsa adli para cezasına çevrilebilmektedir

Adli para cezasının verilmesinde alt sınır 5 gün üst sınır 730 gündür.Yani kanunda aksine bir hukum yoksa verilecek adli para cezasının alt ve üst sınırı bu sınırları aşamaz.

kişi adli para cezası verilirken önce kişiye verilecek hapis cezası belirlenir. Sonra bu cezanın bir günü en az 20 en çok 100 TL olacak şekilde verilen hapis cezasıyla çarpımıyla toplam adli para cezası bulunur .

Örneğin Kayseri de Basit yaralama suçu işleyen birine 4 ay hapis cezası verildiğini varsayalım bu durumda 1 yıl altı olduğu için hakime bunu paraya çevirme yetkisi verilmiştir. Hapis bunu paraya çevirecek olursa 20-100 Tl arası çarparak adli para cezasına hükmedebilir.Bu durum da bu kişinin 4*30 toplam 120 gün hapis cezası yapar. Bu günü de alt ve üst sınırla çarpımı alt ve üst sınırı verir sonuç olarak hakim bu sanığa 120*20 2400 Tl ile 120*100 12.000 Tl arasında adli para cezası verecektir.

Normal adli para cezasının gün karşılığı 730 günden fazla olamaz. Lakin Kanun da ayrık durumlarla özel olarak ek olarak belirtilmiş para cezalarında bu sınır uygulanmaz.Örneğin Dolandırılık suçunun TCK 158’e göre Hapis cezası ve 5000 güne kadar adli para cezasına hükmedilebileceği belirtilmiştir. Böyle durumlar 730 gün sınırı değil belirtilen süreler esas alınarak adli para verilir.

Kanunda seçenek yaptırım olarak adli para cezasından bahsedilmişse Alt ve üst sınır orada belirtilen hapis cezasının alt ve üst sınırıdır. Örneğin kanunda suçun cezası 2-5 yıl arası hapis cezası veya hapis cezası olarak belirtilmişse buradaki adli para cezası bu hapis cezalarının alt ve üst sınırlarının gün olarak hesaplanması şekliyle bulunur. Yani 2*12*30 720 alt sınır 5*12*30 1800 Gün üst sınır şeklinde para cezasına hükmedilir.

Erteleme müessesesi sadece hapis cezaları için söz konusu olan bir müessese olup adli para cezaları için erteleme kurumu işletilemez.

HAGB bir hüküm değildir.Bu kurumu Askıda Hüküm gibi düşünmekte fayda vardır. Adli para cezası verildiği durumlarda HAGB müessesi gereği Hükmün infaz edilmesi denetim süreci sonuna göre karar verilir. Eğer denetim süreci sonunda denetim yükümlülüklerini ihmal etmezse sanık hakkında verilecek hüküm düşer Bu bakımdan sanık hakkında adli para cezası verildiği durumlar da para cezası infaz edilmeyecek denetim süreci sonunda düşme kararı verilirse adli para cezası hükümden düşecek ödenmişçesine gerek kalmayacaktır. Eğer Denetim süresi ihlal edilir ya da başkaca bir suç işlenirse o zaman verilmiş adli para cezası açıklanır ve infazı kabil hale gelir.

Bu arada çok önemli bir detay vardır . Hapis cezasından çevrilen para cezalarında HAGB hükmü verilmez. Burayı açmak gerekirse Kanun metninde İki cezanın da yani hapis cezasının da seçenek olarak verildiği seçimin hakime bırakıldığı durumlarda Verilecek para cezası HAGB hükmü verilebilir. Ama Sanık hakkında hapis cezası verilmiş olup da 1 yıl altında olduğu için adli para cezasına çevrilirse burada verilecek para cezası hakkında hakim tarafından tekrar HAGB hükmü verilemez .Yalnız Şartları taşıyorsa 2 yıl ve altı suçlarda zaten HAGB kararı verilebildiği hakim tarafından 1 yılı ceza adli para cezasına çevrilmeden bu hapis cezasına doğrudan HAGB kararı verilmesi mümkündür.

Adli para cezasının verilmesinden sonra bu cezası kişiye tebliğ edilir. Sonrasında Kişiye ya bu adli para cezasının ödenmesi ya da kamuya faydalı bir işte çalışması ihbarında bulunulur. Kişi ikini de kabul etmezse hapis cezasının gün karşılığı kadar hapis cezasıyla karşı karşıya kalır.

Adil para cezasının taksitle ödenmesine hakim sanığın ekonomik duruma göre taksitle ya da bir seferde ödenmesine karar verebilir. Hakim tarafından tarafından verilen bu ödeme biçiminde ödeme yapılmalıdır.