Kayseride Adli Yardım Talepli Avukat
Adli yardım nedir? Adli yardımdan nasıl faydalanılır?
Adli Yardım
1-) 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunun (HMK’nın) 334 ilâ 340. maddeleri arasında; ve
2-) 1136 sayılı Avukatlık Kanununun (AK’ın) 178 ve 179. maddelerinde düzenlenmiştir.
Bu hükümlere göre “Adli yardım” kısaca; kişilerin, ücret ödemeksizin avukattan, harç ve masrafları ödemeden muhakemeden yararlanabilmelerini kapsamaktadır. Adli yardımdan gerçek kişiler ve kamuya yararlı dernek ve vakıflar yararlanabilmektedirler. Bunların adli yardımdan faydalanabilmeleri için haklı görünmeleri ve genel olarak ödeme gücünden yoksun olmaları gerekmektedir. Ödeme gücünden yoksunlukta ölçü; gerçek kişilerin kendileri ve ailelerinin geçiminde, anılan tüzel kişilerin de mali yönden zor duruma düşecek olmalarıdır.
MADDE 334- (1) Kendisi ve ailesinin geçimini önemli ölçüde zor duruma düşürmeksizin, gereken yargılama veya takip giderlerini kısmen veya tamamen ödeme gücünden yoksun olan kimseler, iddia ve savunmalarında, geçici hukuki korunma taleplerinde ve icra takibinde, haklı oldukları yolunda kanaat uyandırmak kaydıyla adli yardımdan yararlanabilirler.
(2) Kamuya yararlı dernek ve vakıflar, iddia ve savunmalarında haklı göründükleri ve mali açıdan zor duruma düşmeden gerekli giderleri kısmen veya tamamen ödeyemeyecek durumda oldukları takdirde adli yardımdan yararlanabilirler.
(3) Yabancıların adli yardımdan yararlanabilmeleri ayrıca karşılıklılık şartına bağlıdır.
Adli yardımın kapsamı
Bu yazı gerçek kişilerin açacakları hukuk davaları, idarî davalar ve Anayasa Mahkemesine yapılacak kişisel başvuruları kapsamaktadır.
Adli Yardımdan Faydalanma Usulü
Adli yardım faydalanmak için, isteyenin,yazılı talebi şarttır.
Adli yardım talebinde bulunan kişi, iddiasının özeti ile birlikte, iddiasını dayandıracağı delilleri ve yargılama giderlerini karşılayabilecek durumda olmadığını gösteren mâlî durumuna ilişkin belgeleri mahkemeye sunmak zorundadır.Yargıtay (2014) tamamen veya kısmen ödememe gücünden yoksunluğu bu belgeleri ibraz etmeden yapılan başvurunun reddine karar vermiştir. Adli yardımı kabul ya da ret kararları verilirken, talep edenler için genellikle; muhtarlıklardan yoksulluk ya da muhtaçlık, Sosyal Güvenlik Kurumundan sigorta, tapu dairelerinden bir taşınmaz, trafik tescil birimlerinden araç sahipliği kayıtları gibi belgeler aranmaktadır.
“Herkese güven veren, etkili, erişilebilir, adil ve makul sürede dağıtılan bir adalet”(ÖİKR 2013) için; hukuka aykırı işlemlere karşı başvuru yollarına erişimin kolaylaştırılması anlamında “adalete erişim hakkı” (Özbek, 30), ekonomik yoksulluk nedeni ile ihlal olunamaz.
Bu doğrultuda özellikle Avrupa İnsan Hakları mahkemesinin (AİHM’in) başvurucuyu harç ödemekle yükümlü tutmanın kendisine aşırı bir yük getirmesi halinde, mahkemeye başvuru hakkının özünün zedelendiğini kabul eden kararını göz önünde bulundurmak gereklidir.
MADDE 335- (1) Adli yardım kararı, ilgiliye, aşağıdaki hususları sağlar:
a) Yapılacak tüm yargılama ve takip giderlerinden geçici olarak muafiyet.
b) Yargılama ve takip giderleri için teminat göstermekten muafiyet.
c) Dava ve icra takibi sırasında yapılması gereken tüm giderlerin Devlet tarafından avans olarak ödenmesi.
ç) Davanın avukat ile takibi gerekiyorsa, ücreti sonradan ödenmek üzere bir avukat temini.
(2) Mahkeme, talepte bulunanın, yukarıdaki bentlerde düzenlenen hususlardan bir kısmından yararlanmasına da karar verebilir.
(3) Adli yardım, hükmün kesinleşmesine kadar devam eder.
Adli yardım talebi Nereden İstenir
MADDE 336- (1) Adli yardım, asıl talep veya işin karara bağlanacağı mahkemeden; icra ve iflas takiplerinde ise takibin yapılacağı yerdeki icra mahkemesinden istenir.
(2) Talepte bulunan kişi, iddiasının özeti ile birlikte, iddiasını dayandıracağı delilleri ve yargılama giderlerini karşılayabilecek durumda olmadığını gösteren mali durumuna ilişkin belgeleri mahkemeye sunmak zorundadır.
(3) Kanun yollarına başvuru sırasında adli yardım talebi bölge adliye mahkemesine veya Yargıtaya yapılır.
(4) Adli yardım talebine ilişkin evrak, her türlü harç ve vergiden muaftır.
1-) Davaya bakacak mahkemeden;
2-) İcra ve iflâs takiplerinde ise takibin yapılacağı yerdeki icra mahkemesinden;
3-) İstinafta Bölge adliye/idare mahkemesinden;
4-) Temyizde Yargıtay/Danıştay ilgili daireleri ya da kurullarından (örneğin: Yargıtay 2010; 2010a);
5-) Kişisel Başvuru hallerinde Anayasa mahkemesinden;
Başvuru sırasında veya davanın sonraki aşamalarında yapılır.
“Adli yardım talebi reddedilirse, sonradan gerçeklesen (ödeme güçlüğüyle ilgili) bir sebebe dayanılarak tekrar talepte bulunulabilir… Dâvâ sırasında kabûl edilen adlî yardım , önceki masrafları içine almaz.
Adli yardım talebinin incelenmesi
MADDE 337- (1) Mahkeme, adli yardım talebi hakkında duruşma yapmaksızın karar verebilir.
(2) Adli yardım talebinin kabul veya reddine ilişkin kararlara karşı kanun yoluna başvurulamaz. Ancak, adli yardım talebi reddedilirse, sonradan gerçekleşen bir sebebe dayanılarak tekrar talepte bulunulabilir.
(3) Adli yardım, daha önce yapılan yargılama giderlerini kapsamaz.
Adli Yardımın Kapsamı
Adli yardım kararı esasen (davanın avukatla takibine göre avukatlık ücreti ile), tüm yargılama harç ve avanslar da dâhil tüm masrafları dava veya takip sonunda haksız çıkan kişiden tahsil olunur.Adli yardımdan yararlananın mağduriyetine neden olacağı mahkemece açıkça anlaşılırsa mahkeme tahsilden kısmen veya tamamen muaf tutulmaya da karar verebilir.
Adli yardım kararının kaldırılması
MADDE 338- (1) Adli yardımdan yararlanan kişinin mali durumu hakkında kasten veya ağır kusuru sonucu yanlış bilgi verdiği ortaya çıkar veya sonradan mali durumunun yeteri derecede iyileştiği anlaşılırsa adli yardım kararı kaldırılır.
Adli yardımla ertelenen yargılama giderlerinin tahsili
MADDE 339- (1) Adli yardım kararından dolayı ertelenen tüm yargılama giderleri ile Devletçe ödenen avanslar dava veya takip sonunda haksız çıkan kişiden tahsil olunur. Adli yardımdan yararlanan kişinin haksız çıkması hâlinde, uygun görülürse yargılama giderlerinin en çok bir yıl içinde aylık eşit taksitler hâlinde ödenmesine karar verilebilir.
Adli yardım kararıyla atanan avukatın ücretinin ödenmesi
MADDE 340- (1) Adli yardımdan yararlanan kişi için mahkemenin talebi üzerine baro tarafından görevlendirilen avukatın ücreti, yargılama gideri olarak Hazineden ödenir.
Adli Yardım Talebine İlişkin İtiraz
Adli yardım talebinin reddine ilişkin kararlara karşı, tebliğinden itibaren bir hafta içinde kararı veren mahkemeye dilekçe vermek suretiyle itiraz edilebilir. Kararına itiraz edilen mahkeme, itirazı incelemesi için dosyayı o yerde adli yardım talebi yapılan hukuk mahkemesinin birden fazla dairesinin bulunması hâlinde, numara olarak kendisini izleyen daireye, son numaralı daire için birinci daireye, o yerde adli yardım talebi yapılan hukuk mahkemesinin tek dairesi bulunması hâlinde ise aynı işlere bakmakla görevli en yakın mahkemeye gönderir. İtiraz incelemesi neticesinde verilen karar kesindir. Adli yardım talebi reddedilirse, ödeme gücünde sonradan gerçekleşen ciddi bir azalmaya dayanılarak tekrar talepte bulunulabilir. Adli yardım, daha önce yapılan yargılama giderlerini kapsamaz.
Adli yardımdan faydalanmanın şartları nelerdir?