Kıdem Tazminatının Şartları, Hangi Durumlarda Kıdem Tazminatı Alınabilir,Kimler Kıdem Tazminatı Alamaz,
Kıdem Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatı, belli koşulların sağlanması halinde işyerinde çalıştığı süre boyunca kazandığı kıdeminin karşılığı olarak işveren tarafından işçiye ödenen tazminattır. İşçi işyerine çalıştığı sürece emek vermekte, işverenin ticari işinin yürütülmesine katkı sağlamaktadır. İşçinin bu düzenli ve sürekli çalışmasının karşılığında işyerinde geçirdiği süre ölçü alınarak kendisine kıdem tazminatı ödenmektedir. Kıdem tazminatı, işçinin son aldığı ücrete yol, yemek, sosyal yardım (eğitim, konut vs.) gibi haklar da ilave edilerek bulunan brüt ücret üzerinden hesaplanarak ödenir.Kıdem tazminatı, şartların sağlanması halinde işveren tarafından işçinin en son aldığı bürüt maaşı üzerinden ödenen ikramiyedir.
Kıdem Tazminatı Alınabilmesinin Koşulları
1475 sayılı İş Kanunu, şuan geçerli olmasa da aynı kanunun 14. maddesi kıdem tazminatı ilişkin olup hala geçerliliğini korumaktadır. 1475 Sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesi kıdem tazminatı düzenlemiş olup madde metnine göre kıdem tazminatına hak kazanmak için şu şartların varlığı aranır :
-İşçi, İş kanuna Tabi İşçi Olmalı
-İşçi, En Az 1 Yıl Çalışmış Olmalı
-İş Sözleşmesi, İş Kanununda Belirtilen Şekillerde Sona Ermiş Olmalı.
1- İşçi, 4857 sayılı Kanuna göre işçi olmalı:
Yürürlükte olan İş Kanunu’na tabi çalışan işçiler kastedilmiştir. Bu kanun kapsamında çalışan işçiler ilgili kanunun 4. maddesinde iş işçi sayılmayanlar listelenmiştir.Bu madde kapsamına girmeyen çalışanlar iş kanuna tabi sayılmaktadır.
Kimler Kıdem Tazminatı Talep Edemez ?
Kıdem tazminatını ancak İş Kanunu’na göre işçi statüsünde bulunlar talep etme hakkına sahiptir. İş kanuna göre İşçi;iş sözleşmesi ile bir işverenin işyerinde çalışan kişiye işçi denilmektedir. İş sözleşmesinin yazılı veya sözlü olabilir . Günümüzde çoğunlukla işçiler yazılı bir sözleşme olmadan fiilen çalışmaktadır. İş Kanunu’nun 14. Maddesi aşağıdaki iş ve meslek grupları içerisinde yer alan şahısların yaptığı çalışmayı işçilik saymadığı için, bu kişiler işçi olmamaları nedeniyle kıdem tazminatı alamazlar:
İŞ kanununa Göre işçi sayılamayacaklar kişiler sayılmıştır Bu statüde çalışanlar işçi olmadığı için doğal olarak kıdem tazminatı da telep isteme hakları da yoktur.
-Deniz ve hava taşıma işlerinde çalışanlar,
-50’den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde veya işletmelerinde çalışanlar,
-Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işleri,
-Bir ailenin üyeleri ve 3 üncü dereceye kadar (3 üncü derece dahil) hısımları arasında dışardan başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işlerde çalışanlar,
-Ev hizmetlerinde çalışanlar,
-Çıraklar,
-Sporcular,
-Rehabilite edilenler,
-Esnaf ve Sanatkarlar Kanunu’nun 2 nci maddesinin tarifine uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerinde çalışanlar.,
Bu statüde çalışanlar işçi olmadığı gibi kıdem tazminatı isteme hakları da yoktur.
2- İşçi, en az 1 yıl çalışmış olmalı:
Bir işçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için o iş yerinde en az 1 yıl çalışmış olması gerekmektedir. 1 yıllık çalışma süresini henüz doldurmamış işçiler kıdem tazminatına hak kazanamazlar.Burada iş yerinden kasıt aynı işverenin altında olmaktır,yani aynı işveren altına başka iş yerlerinde de çalışılsa kıdem tazminatına hak kazanılacaktır.
3- İş Sözleşmesi, belirli nedenlerle sona ermeli:
Kanunda belirtilen hallerde sona ermesi gerekmektedir. Burada işçi ya da işveren tarafından sona ermesinin bir farkı yoktur.Önemli olan sözleşmenin belirli süreli veya belirsiz süreli olup olmamasına göre değişmektedir.
İlk Durum ;İşçinin, iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmiş olması halinde her şekilde kıdem tazminatı almaya hak kazanacaktır.
İkinci Durum;İşverenin iş sözleşmesini feshetmesi halinde, işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için bu feshin haksız olması gerekir. İşveren haklı nedenlerle iş sözleşmesini feshetmişse veya işçinin yaptığı fesih haksız bir fesih ise işçi, kıdem tazminatına hak kazanamaz.
Üçüncü Durum : İş kanunun 18. maddesine göre yapılan geçerli nedene göre yapılan fesihlerde de kıdem tazminatı ödenmesi gerekir
FESİH NEDENLERİ
İşverenler, işçilerinin iş sözleşmelerini çoğunlukla keyfi olarak feshederler. Sebepsiz ve kanuna aykırı olarak feshedilmiş iş sözleşmelerinin varlığı halinde işçiler her halükarda kıdem tazminatı almaya hak kazanacaklardır.
işveren geçerli ya da haklı nedene dayalı fesihde de fesih etmiş olsa ikisinde de kıdem tazminatı ödemekle yükümlüdür.Tek istisna işveren tarafından feshedilen hallerde 25/2 yani ahlaki nedenlerle fesih durumunda işçiye kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğü bulunmamaktadır
İşveren tarafından Fesih Nedenleri,
Sağlık Sebepleri : İşçi sağlık nedenlerini göstererek iş sözleşmesini feshedebilir ve kıdem tazminatına hak kazanabilir. Bu şekilde feshin haklı görülebilmesi için işçinin tam teşekküllü devlet hastaneleri ve üniversite hastanelerinden rapor alması gerekir.
İşçiyi Yanıltmak : İşveren, iş ile ilgili olarak işçisini esaslı bir biçimde yanıltmış ve hataya düşürmüşse iş sözleşmesi işçi tarafından haklı olarak feshedilip kıdem tazminatına hak kazanılabilir.
Maaşın Ödenmemesi : Maaşını alamayan işçi, ücretinin ödenmemesi nedeniyle iş sözleşmesini feshedip kıdem tazminatına hak kazanabilir.
Cinsel Taciz : İşveren, işçi veya müşterilerden ötürü cinsel taciza maruz kalan kişi, iş sözleşmesini feshedip kıdem tazminatına hak kazanabilir.
Hakaret, Tehdit vb. : İşveren veya vekillerinin işçiye TCK anlamında hakaret ve tehdit fiillerini yöneltmesi hallerinde işçi, sözleşmeyi feshedebilir ve kıdem tazminatına hak kazanabilir.
İşin az verilmesi : Parça başı iş yapan işçinin daha az maaş alması için kendisine az iş verilmesi halinde işçi, sözleşmesini feshedebilir ve kıdem tazminatına hak kazanabilir.
Sendika Yöneticiliği : Sendika yöneticisi olan işçi, iş sözleşmesini askıya alabileceği gibi feshedip kıdem tazminatına da hak kazanabilir.
Askerlik : Muvazzaf askerlik nedeniyle iş sözleşmesinin feshi halinde işçi kıdem tazminatına hak kazanır.
İşçinin Ölmesi : İşçinin ölmesi kıdem tazminatını etkilemez. Mirasçıları, işçinin ölmesi halinde kıdem tazminatını talep edebilecektir.
Emeklilik : Emeklilik halinde işçiler kıdem tazminatına hak kazanacaktır.
Evlenme : Kadın işçi, evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde evlilik sebebiyle iş sözleşmesini sona erdirerek kıdem tazminatına hak kazanabilecektir.
Çalışma Şartlarında Esaslı Değişiklik : Çalışma koşullarında esaslı bir değişiklik olan işçi, iş sözleşmesini feshederek kıdem tazminatına hak kazanabilir.
İşveren tarafından Fesih Nedenleri
Sağlık Sebepleri : İşçinin kendi kastı nedeniyle hasta olması veya tedavi edilemeyecek bir hastalığının olması halinde işe devamsızlığının art arda 3 gün veya aynı ay içerisinde 5 gün olması halinde işveren, işçinin kıdemini ödeyerek iş sözleşmesini derhal feshedebilir. Burada bahsi geçen hastalık, işçinin alkol ve uyuşturucu hastalığı, madde bağımlılıkları, uygunsuz yaşama vb. hallerdir.
Zorlayıcı Sebepler : İşçiyi iş yerinde bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması halinde işveren, işçinin kıdem tazminatını ödeyerek iş sözleşmesini haklı olarak feshedebilir.
İşçinin Gözaltına Alınması, Tutuklanması : İşçinin gözaltına alınması veya işçinin tutuklanması hallerinde işe gitmeme halinin İş Kanunun 17. maddesinde belirtilen süreleri geçmesi halinde işveren, işçinin kıdemini ödeyerek iş sözleşmesini haklı olarak feshedebilir.
İş Kanunu Md. 18 : İş Kanunun 18. maddesi işverene, geçerli nedenlerle iş sözleşmesini feshedebilmesi imkanı tanır. Geçerli nedenlere dayanılarak yapılan fesihlerde de işçilere kıdem tazminatının ödenmesi gerekir.
İşçi Bu hallerde Kıdem Tazminatı Almaya Hak Kazanacaktır
Kıdem Tazminatı Hesaplama Yöntemi
Kıdem Tazminatının nasıl hesaplanacağı 1475 sayılı İş Kanunu’nda yer almakta olup bu madde hala geçerliliğini sürdürmektedir. İşçinin kıdem tazminatı hesaplanırken kıdeme eklenecek (kıdem tazminatına dahil olan) kazançlar şunlardır :
-Günlük Brüt Kazanç
-Sosyal Yardım ve Benzeri Yardımlar (Yol, yemek vb.)
-Düzenlilik arzeden prim, ikramiye
-Aile Yardımı
-Bahşiş
-Alışveriş Çekleri
-Lojman (İşveren tarafından karşılanıyorsa kira bedelleri)
Kıdem tazminatı hesaplanırken öncelikli olarak işçinin 1 yıllık kıdemi hesaplanacaktır. Bu hesaplamada yukarıda sıraladığımız gelirler toplamı esas alınacak ve işçinin kıdemi belirlenecektir. Bununla birlikte kıdeme hak kazanan işçinin kaç yıllık kıdemi var ise bulunan bedel bu yıl ile çarpılacak ve işçinin hak kazandığı toplam Kıdem Tazminatı bedeli hesaplanacaktır. Kıdem tazminatında yalnızca damga vergisi kesintisi söz konusu olmaktadır. Bunun haricinde herhangi bir kesinti olması imkansızdır.
Kıdem Tazminatı Tavanı Ne Kadardır ?
Her ne kadar kıdem tazminatı hesaplamasında işçinin aylık brüt maaşı üzerinden kıdem tazminatı hesaplansa da işçinin aylık brüt maaşı kanunca konulan üst sınırı geçemeyecektir. 2013 yılı Haziran ayına kadar geçerli olacak Kıdem Tazminatı Tavanı 3.129,25 Türk Lirasıdır.
Kıdem tazminatı tavanı toplu iş sözleşmeleri de dahil olmak üzere işçi ve işveren arasında yapılan sözleşmelerle de aşılamayacaktır. Bununla birlikte kıdem tazminatı tavanı için esas alınan gün, işçinin işten ayrıldığı gündür. Yani işçinin işten ayrıldığı tarihte geçerli olan kıdem tazminatı tavanı esas alınacak ve kıdem tazminatı bu tarih üzerinden hesaplamaya tabi olacaktır.
İşçi Alacağı Davası ( Kıdem Tazminatının Alınması İçin Açılacak Dava)
Kıdem tazminatı ödenmemesi noktasında uyuşmazlıkla karşılaşan işçiler öncelikle dava açmak durumundadırlar. Mahkeme kıdem tazminatının şartlarının oluşup oluşmadığını incelemekte bu bakımdan fesin geçerli olup olmadığını incelmekte fesih sebepleri haklı ise mahkeme tarafından kıdem tazmşnatına hükmedilecektir.
Kıdem Tazminatı Talebinde Görevli Mahkeme
Kıdem tazminatlarında görevli mahkeme İş Mahkemeleridir.
Kıdem Tazminatı Talebinde Yetkili Mahkeme
Yetkili mahkeme HMK genel kurallara göre belirlenir. Buna göre kıdem tazminatının talep edileceği alacak davalarında yetkili mahkeme ;işçinin işini gördüğü yer mahkemesi veya davalının ikametgahıdır. Burada işçinin seçimlik hakkı olduğu görülse de yargıtay seçimlik hakkının olduğunu kabul etmemekte ve yetkili mahkeme işçinin, işini gördüğü yer mahkemesi demektedir.
Kıdem Tazminatında Faiz
Kıdem tazminatının geç ödenmesi veya ödenmemesi nedeniyle mahkeme tarafından fesih tarihinden itibaren mevduata uygulanan en yüksek faizin ödenmesine hükmedilir..
Kıdem Tazminatında Zamanaşımı
Kıdem tazminatı için açılacak davalarda zaman aşımı genel zaman aşımı 10 yıldır.Bu süre içerisinde talep edilmeyen kıdem tazminatı alacakları zaman aşımına uğrar.
İŞÇİ HANGİ DURUMLARDA KIDEM TAZMİNATI TALEP EDEBİLİR
1-Askere Gideceğim Kıdem Tazminatı Alabilir miyim ?
Askere gitmek için işinden istifa eden ve askere giden işçiler kıdem tazminatını almaya hak kazanacaktır. Askerlik nedeniyle kıdem tazminatı almaya ilişkin Yargıtay Kararları şu şekildedir :
9. Hukuk Dairesi / 2012: Davacının askere gitmek üzere istifa ettiği ve askere sevkedildiği anlaşılmakta olup kıdem tazminatı isteğinin kabulü gerekir.
9. Hukuk Dairesi / 2008: Davacının özel sebeplerle ayrılıp bir hafta sonra askere gitmekle kıdem tazminatı isteğinin kabulü gerekir.
9. Hukuk Dairesi / 1983: 7 ay sonra askere gittiği anlaşılmakta olup kıdem tazminatı isteğinin kabulü gerekir.
2-İş Yerimin yeri değişti Kıdem Tazminatı Alabilir miyim ?
Günümüzde birçok işyeri bazı sebeplerden ötürü başka illere veya ilçelere taşınmakta ve faaliyetlerini orada sürdürmektedir. Fakat bu durum çoğu zaman işçiler için ulaşım vb. sıkıntılara yol açmaktadır. İşyerinin başka bir ile taşınması veya başka bir ilçeye taşınması halinde işçiler sözleşmelerini haklı sebeple feshedebilecek ve kıdem tazminatına hak kazanacaklardır.
3-Emekli olacağım Kıdem Tazminatı Alabilir miyim ?
İşçiler, kanunda sayılan bazı şartları sağladıkları takdirde emekliliğe hak kazanırlar. Kanuna göre emekliliğe hak kazanmış kişiler kıdem tazminatı almaya hak kazanırlar. Buna göre 15 yıl 3600 gün prim şartını tamamlayan her işçi emekliliği halinde kıdem tazminatını almaya hak kazanacaktır.
4-Emekli olmama rağmen çalışmaya devam ettim Kıdem Tazminatı Alabilir miyim?
Emeklilik şartları sağlanmış olmasına rağmen kıdem ve ihbar tazminatı almaksızın çalışmalarına devam eden işçiler, kıdem tazminatlarını toplam süre üzerinden hesaplanarak almaya hak kazanırlar. Emeklilik sonrası çalışma hususuna ilişkin bazı Yargıtay Kararları şu şekildedir :
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi / 2012 : Emekli olmasına rağmen çalışmasına devam etmiş ve emeklilikte kıdem ödemesi yapılmamışsa tüm çalışma süresi nazara alınarak hesaplama yapılır.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi / 2008 : Emekli olmasına rağmen çalışmasına devam etmiş ve emeklilikte kıdem ödemesi yapılmamışsa ayrı ayır değil tüm çalışma süresi nazara alınarak hesaplama yapılır.
5-Evlendim İşimden Ayrılmak İstiyorum Kıdem Tazminatı Alabilir miyim ?
İş Kanununda göre ; kadın işçi evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde evlilik nedeniyle sözleşmesini feshetmesi halinde kıdem tazminatına hak kazanacaktır.
Evlilik nedeniyle kadın işçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için ; iş sözleşmesini evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde evlilik nedeniyle feshetmesi gerekir. Bu imkanın evlenmeden önce kullanılması imkansızdır.
6-İş Yerimde Cinsel Tacize Uğradım Kıdem Tazminatı Alabilir miyim?
İşverenler, işyerlerinde işçilerinin gözetimini sağlamak, onlara daha verimli ve daha sağlıklı bir çalışma koşulları sağlamakla yükümlüdür. Bir işçinin işyerinde cinsel tacize uğraması halinde işçi ; İş Kanunu gereği iş sözleşmesini haklı sebeple feshedebilir. Cinsel taciz fiili, yalnızca işveren tarafından değil, işçinin iş arkadaşları veya 3. kişi tarafından da gerçekleştirilebilir. Böyle bir durumda da işverenin sorumluluğu söz konusu olacaktır.
İşçi, cinsel taciz hususunu işverenine bildirmeli ve önlem almasını talep etmelidir. Şayet işveren böyle bir hususa yönelik gerekli tedbirleri almış veya almamış olsun, fiilin tekrarlanması halinde işçi, iş sözleşmesini haklı olarak feshedebilecek ve kıdem tazminatı almaya hak kazanacaktır.
Cinsel tacizi oluşturan fiilin ağırlığı tedbiri gerektirmeyecek kadar ağır ise önlem talep etmeksizin iş sözleşmesi işçi tarafından haklı olarak feshedilebilir. Bu hususa ilişkin bazı Yargıtay Kararları şu şekildedir :
Yargıtay 9 . Hukuk Dairesi / 2011: Davacının cinsel tacizde bulunduğu anlaşılmakla işveren feshi haklıdır.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi / 2012: İşverenin cinsel tacizde bulunması nedeniyle işçi feshi haklıdır.
7-Patronum Mobbing Uyguluyor Kıdem Tazminatı Alabilir miyim ?
Ülkemizde son yıllarda İş Hukuku alanına kazandırılmış olan mobbing terimi, işçilerin işi kendi istekleri ile bırakmalarına yönelik her türlü fiili ifade eder. Burada mobbing olması için muhakkak bir fiilin de varlığı aranmamaktadır. Bazı durumlarda, işçiye karşı herhangi bir davranış göstermeden veya harekette bulunmadan da mobbing yapılmış olabilir. İşte bu nedenle mobbing hususu değerlendirilecekken somut olay göz önüne alınmalı ve mobbingin varlığı buna göre tespit edilmelidir.
Psikolojik taciz olarak da adlandırılan mobbingin varlığı halinde işçiler, iş sözleşmelerini haklı olarak feshedebilecek ve kıdem tazminatı almaya hak kazanabileceklerdir.
8-Patronum Hakaret Etti Kıdem Tazminatı Alabilir miyim?
İşverenin hakaret etmesi halinde işçi, iş sözleşmesini haklı olarak feshedebilecek ve kıdem tazminatı almaya hak kazanacaktır. Hakaretin işveren veya işveren vekilleri tarafından yapılmasının bir önemi yoktur. Hakaret, işveren vekili tarafından yapıldığı takdirde de işçi kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Buna ilişkin bazı Yargıtay Kararları şu şekildedir :
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi / 2012: İşveren vekili vardiya amirinin hakareti nedeniyle, işçi feshi haklıdır.
Yargıtay 9 . Hukuk Dairesi / 2011: Proje müdürünün hakaret olayı nedeniyle işçi, hizmet akdini haklı nedenle feshetmiştir.
Yargıtay 9 . Hukuk Dairesi / 2006: Ustabaşının hakareti sonucu davacının işyerini terk ettiği anlaşıldığından kıdem tazminatı isteğinin kabulü gerekir.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi / 2012: Yöneticinin sen adam olamazsın şeklindeki hakareti nedeniyle işçi feshi haklıdır.
9-İş Yerinde Can Güvenliğim yok , Kıdem Tazminatı Alabilir miyim ?
Günümüzde bazı işkolları, niteliği itibariyle hayati riskler taşımakta olup buna ilişkin gerekli tedbirlerin işverenler tarafından alınması gerekir. Riskler nedeniyle işçiler iş kazası geçirmekte, buna ilişkin raporlar almakta ve işçilere istirahat verilmektedir. Şayet istirahat veirlmesine rağmen işçilerin işe gitmeye zorlanmaları kabul edilemez olup işçiler de istirahat haklarını sonuna kadar kullanmalıdırlar. İşte bu nedenlerle işe gitmemekte haklı olan işçilerin iş sözleşmeleri feshedilirse bu fesih haksız fesih olacak ve işçiler kıdem tazminatı almaya hak kazanacaklardır. Buna ilişkin bazı Yargıtay Kararları şu şekildedir :
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi / 2010: Irakta can güvenliği nedeniyle işçinin işe gitmemesi haklıdır.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi / 2011: Davacının iş güvenliği nedeniyle işe gitmemesi yaşanan kaza nedeniyle haklıdır.
10-Patronum Sigortamı Yatırmıyor Kıdem Tazminatı Alabilir miyim?
İşçilerin sigorta primlerinin eksik yatırılması veya hiç yatırılmaması hallerinde işçiler iş sözleşmelerini haklı olarak feshedebilir ve kıdem tazminatını alabilirler.
11-Fazla Mesai Ücretim Ödenmiyor Kıdem Tazminatı Alabilir miyim ?
İşçi, emeğini çalıştığı yere emeğini vererek bunu karşılığı ücret alarak geçimini sağlamaktadır.. Bu nedenle, maaşının, fazla mesai alacağının veya diğer herhangi bir alacağının ödenmemesi veya sürekli bir şekilde geç ödenmesi halinde işçi, iş akdini feshederek kıdem tazminatına hak kazanır.
Günümüzde işçilerin birçoğu fazla mesai ücretlerini alamamakta ve bu durum karşısında hukuki açıdan haklarının neler olduğunu bilmemektedir. Fazla mesai ücretleri, işveren tarafından muhakkak ödenmesi gereken alacaklardır. Fazla mesai ücretlerinin ödenmemesi halinde de işçiler, iş sözleşmesini feshedebilir ve kıdem tazminatını alabilirler.Aynı şekilde Parça başı iş yapan işçiye daha az ücret ödeyerek işten ayrılmasını sağlamak için az iş verilmesi halinde işçi, iş akdini feshederek kıdem tazminatına hak kazanır.
12- İşveren tarafından Çalışma Koşullarım Değitirildi Kıdem Tazminatı alabilir miyim ?
İşçinin iş koşullarında esaslı değişiklik yapılması halinde işçi, iş akdini feshederek kıdem tazminatına hak kazanır.
Örneğin;İşyerinin mevcut yerinden uzak bir yere taşınması, işçi nitelikli bir işte çalışırken düz işçi olarak çalıştırılması, mevcut pozisyonuna göre daha düşük pozisyonlu görevlerde çalıştırılması, çalışma saatlerinin olağan dışı değiştirilmesi halinde işçi, iş akdini feshederek kıdem tazminatına hak kazanır.
Örnek Yargıtay Kararları: İnsan Kaynakları müdürü olarak çalışan ve yıllık ücretli izne gönderilirken, izin dönüşü temizlik işinde çalışacağı söylenilen, kabul etmemesi halinde gelmemesi gerektiği belirtilen ve izinde iken yerine işçi alınan davacının iş sözleşmesi eylemli olarak davalı işveren tarafından feshedilmiştir. Zira davacı işçi kabul etmediği için, insan kaynakları müdürü olarak işe alınmayacaktır. Bu durumda işçinin haklı olduğunu kabul etmek gerekir (Yargıtay 9.Hukuk Dairesi – 2010/4093 karar).
13-İşçinin Ölümü üzerine Mirasçıları kıdem Tazminatı alabilir mi ?
İşçinin ölmesi halinde geriye kalan mirasçıları kıdem tazminatı talebinde bulunabilirler
İşçinin iş kazası veya başka surette ölmesinin bir önemi yoktur. İş kazasında ölüm halinde işçinin %100 kusurlu olmasının da bir önemi yoktur. İşçinin ölümü halinde mirasçıları kıdem tazminatına hak kazanır.
İŞÇİ HANGİ DURUMLARDA KIDEM TAZMİNATI ALAMAZ
1-İşçinin Kendi Kusuruyla Hastalanması Üzerine Kıdem Tazmınatı Alabilir Mi ?
İşçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yaşam tarzından kaynaklı olarak hastalanması veya engelli duruma gelmesi halinde, bu sebeple doğacak devamsızlığın 3 iş günü ard arda sürmesi veya bir ayda 5 iş günü devamsızlık yapması halinde işveren iş akdini feshederse işçi kıdem tazminatı alamaz.
İşçinin alkol veya uyuşturucu bağımlılığı nedeniyle üç gün üst üste veya bir ayda beş kez işe gelmemesi halinde işveren iş akdini haklı nedenle feshedebilir ve işçi kıdem tazminatı alamaz.
İşçinin yakalandığı hastalığın tedavi edilemeyecek nitelikte olması ve işyerinde çalışmasının sakıncalı olduğu sağlık kurulu raporuyla tespit edilirse işveren iş akdini bu gerekçeyle feshettiğinde işçi kıdem tazminatı alamaz.
2-İşe Girerken Yanıltıcı Bilgi Veren İşçi Kıdem Tazmınatı Alabilir Mi ?
İşçinin iş sözleşmesi yapılırken sözleşmenin esaslı noktalarından biri için lüzumlu nitelikler veya şartlar kendisinde olmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürmesi veya gerçeğe uygun olmayan bilgi veya sözler söyleyerek işvereni yanıltması halinde işveren, iş akdini feshedebilir ve işçi kıdem tazminatı alamaz.
İşçi, iş akdi yapılırken kendisinin nitelikleri, iş bilgisi, yetenekleri ve tecrübesi konusunda işverene doğru bilgi vermek zorundadır. İşçinin yanlış bilgi vermesi ve verdiği yanlış bilginin iş akdinin gereklerinin yerine getirilip getirilmemesi hususunda önem arz etmesi halinde işveren iş akdini fesheder ve işçi kıdem tazminatı alamaz. İşçinin gerçeğe aykırı olarak verdiği bilgi ve sözler işin yürütülmesine bir etkide bulunuyorsa işveren bu maddeye dayanarak iş akdini feshedebilir.
3- İşveren veya Ailesine Yönelik Kötü Fiilleri olan İşçi Kıdem Tazminatı Alabilir Mi ?
İşçinin işveren veya onun aile bireylerinden biri hakkında şeref ve onurunu rencide edecek kötü sözler söyler veya davranışlarda bulunursa veya işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnatlarda bulunursa işveren iş akdini fesheder ve işçi kıdem tazminatı alamaz.
İşçi işverenin işinde çalıştığı süre boyunca iyiniyet ve ahlak kurallarına uymak zorundadır. Ahlak ve iyiniyet kuralları her iki taraf açısından hem işveren hem işçi açısından karşılıklı olarak geçerlidir. Bu fıkrada aile bireylerinden kastedilen şey, işveren yakın aile bireyleridir. İşverenin anne-babası, eşi, çocukları aile bireyleri sayılmaktadır.
4-İşyerinde Suç İşleyen İşçi Kıdem Tazminatı Alabilir Mi ?
İşçinin işyerinde başka bir işçiye cinsel tacizde bulunması, işyerine sarhoş veya uyuşturucu madde alarak gelmesi, sarhoş olmasa bile bu maddeleri işyerinde kullanması, hırsızlık, güveni kötüye kullanma gibi suçlar işlemesi halinde işveren, iş akdini feshedebilir ve işçi kıdem tazminatı alamaz
5-İşverenin Meslek Sırlarını ifşa Eden İşçi Kıdem Tazminatı Alabilir Mi ?
İşçi, işverenin meslek sırlarını ortaya atarak başkalarının öğrenmesini sağlarsa, işveren, iş sözleşmesini feshedebilir ve işçi kıdem tazminatı alamaz.
İş ilişkisinde işçi, iş nedeniyle öğrendiği sırları saklamakla yükümlüdür. Esasen bu yükümlülük iş sözleşmesi sonaerse bile sürmektedir. işçinin, iş dolayısıyla öğrendiği sırları ifşa etmemesi hem genel ahlaktan hem de iş hukukundan kaynaklanan bir yükümlülüktür.
6- 7 Gün veya Daha Fazla Hapis Cezası Gerektiren Suç İşleyen İşçi Kıdem Tazminatı Alabilir Mi ?
İşçi, işyerinde 7 günden fazla hapis cezası gerektiren ve cezası ertelenmeyen bir suç işlerse işveren iş akdini feshedebilir ve işçi kıdem tazminatı alamaz.
7- Devamsızlık yapan İşçi Kıdem tazminatı Alabilir Mi ?
İşçi işverenden izin almadan veya haklı bir nedene dayanmadan ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki işgünü veya bir ay içinde toplam üç işgünü işine devam etmemesi halinde işveren iş akdini feshedebilir ve işçi kıdem tazminatı alamaz.
Uygulamada işverenin iş akdine son vermek için kullandığı en büyük enstrümanlardan biri işçinin devamsızlığıdır. İşçinin devamsızlığı haklı bir neden dayanıyorsa, örneğin işçinin hastalanması veya yakınlarından birinin kendisine muhtaç olacak düzeyde hastalanması gibi, işveren iş akdini devamsızlık gerekçesiyle feshedemez. Uygulamada işverenler devamsızlığı ispat için tutanak tutmaktadır, bu tutanağı imzalayan iş arkadaşları veya yöneticiler iş mahkemesinde tanık olarak dinlenerek tutanağın doğru olup olmadığı anlaşılmaya çalışılmaktadır. İşçi, tutanağa karşı tanık delili ile devamsızlık yapmadığını ispatlayarak kıdem tazminatı hakkını alabilir.
8- İş Güvenliğini Tehlikeye Düşüren İşçi Kıdem Tazminatı Alabilir Mi ?
İşçinin kendi isteği veya ihmali yüzünden iş güvenliğini tehlike düşürmesi, işverene ait olsun olmasın işyerinde bulunan makinaları, tesisatı veya başka malları, kendisinin 30 günlük ücretiyle ödenemeyecek şekilde hasar uğratması halinde işveren iş akdini feshedebilir ve işçi, kıdem tazminatı almaya hak kazanamaz.
9-Zorlayıcı Sebepler Üzerine İşçi Kıdem Tazminatı Alabilir Mi
İşçiyi işyerinde 1 haftadan fazla süreyle çalışmasını engelleyecek zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması durumunda da işveren haklı nedenle akdi feshedebilir.
10-Tutuklanan İşçi Kıdem tazminatı Alabilir Mi
İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması halinde kıdemine göre, 6 aylık bir işçiyse bu durumun 2 haftadan fazla sürmesi, 6 ay-1,5 yıl arasında işçiyse 4 haftadan fazla sürmesi, 1,5 yıl- 3 yıl arasında işçiyse 6 haftadan fazla sürmesi, 3 yıldan fazla işçiyse 8 haftadan fazla sürmesi halinde işveren iş akdini haklı nedenle feshedebilir ve işçi kıdem tazminatı alamaz.
Kıdem tazminatı hakkı, işçinin en temel çalışma haklarından biridir. Kıdem tazminatı, işçinin aynı işyerinde düzenli çalışarak işverimini arttırmasını sağlar. Uygulamada işverenler uzun süre çalışan işçilere kıdem tazminatı vermek yerine bir gerekçeyle eski işçiyi çıkarıp yeni ucuz işgücü sağlama gayretine girmektedir. Bu durum işçinin kıdem tazminatı hakkına işverence yapılan hukuka aykırı bir müdahaledir.
No comment