Fazla Çalışma (Mesai) Ücreti Nedir?
Fazla Çalışma (Mesai) Ücreti Nasıl İspatlanır?
İşçi tarafından imzalanmış bordrolarda fazla mesaiye ilişkin kısım bulunuyorsa daha fazla çalıştığı iddiaları mahkemece kabul edilmemektedir.Fakat işçinin bordroda ya da başka şekilde ihtirazı kayıt konulması durumunda fazla çalışmanın her türlü delille ispatı mümkündür.Yani bordrolarda olan fazla çalışmanın ispatı noktasında yazılı delil gerekirken bordroda yer almaması durumunda ise işçi tarafından her türlü delille ispatlanabilir. Burada bordrodan kastedilen işçi tarafından imzalanan bordrolarıdır. Diğer türlü işveren tarafından tek taraflı sunulan bordroların bu kapsamda değerlendirilmesi mümkün değil imzasız sunulan bordrolara her türlü delille aksi ispat edilebilir. Yine yargıtay kararlarıyla oluşan içtihatlara göre eğer işçi bir kamu kurumunda çalışıyorsa fazla çalışma yahut çalışma şekline ilişkin iddiaların kayıtlara dayanması gerektiği fazla çalışma ,görevlendirme yazıları,ücret bordroları ,iş yeri giriş çıkış pusulası vs gibi yazılı delillere dayandırılması durumunda mahkeme tarafından dikkate alınacağı noktasında birleşmektedir. Bu salt tanık beyanlarıyla çalışmaya veya fazla çalışmaya ilişkin iddialar dinlendirilecektir.
Bordroların İspatı
Tanık Beyanlarının İspat Gücü
İş davalarında işçi tarafından genellikle tanık dışında başka delil bulunamaz ve mahkemeler tarafından olayın özü tanıklar tarafından çözülmeye çalışılır. Bu konuda tanıkların fazla mesai konusunda ispat gücü ise tanıkların aralarında husumet olup olmaması işverenle davalı olup olmaması davacı ile menfaat ilişkisinin olup olmaması durumuna göre tanık beyanlarına itibar edilir. Yine tanıklığın güçlü olması için aynı dönemde çalışmış olması ve davacı ile çalıştığı dönemde irtibatının olması gerekmektedir.
Fazla Çalışma (Mesai) Ücretinin Hesaplanması ?
Normal durumda haftalık 45 saat üzerindeki çalışmalar fazla çalışma sayılır. Fakat işçi ile işveren kendi aralarında bu saatten daha az bir çalışma süresi kararlaştırabilirler.Bu durumda kararlaştırılan sürenin üzerindeki çalışma fazla çalışma sayılır. Örneğin işçi ile işveren haftalık 35 saat üzerinde anlaştığında haftalık 35 saat ile 45 saat arasındaki süre 10 fazla sürelerle çalışma olarak kabul edilir ve %25 fazla ödenir.
Ayrıca günlük en fazla çalışma süresi 11 saat ile sınırlı olup haftalık 45 saatin aşılmadığı durumda dahi günlük 11 saat aşıldıysa gün bazında yapılan bu çalışma fazla çalışma sayılır. Örneğin bir günde 12 saat çalışan bir hemşire haftalık bazda 45 saati aşmasa bile günlük bazda 1 er saat fazla çalışması olacaktır. Aynı şekilde gece çalışması da 7.5 saati geçemez. Gece çalışmalarının da 7.5 saati geçtiği durumda haftalık fazla çalışma yapılmasa da gün bazında 7.5 saati geçen süre fazla çalışmadan sayılır.
İstisnai durumlarda günlük 7.5 saatten fazla çalışma yapılmaması gerek işlerde haftalık 45 saatin aşılıp aşılmamasının bir önemi yoktur. Günlük bazda hesaplama yapılır. be 7.5 saati geçen çalışmalar fazla çalışma olarak nitelendirilir.
Fazla çalışmanın sadece tanıkla ispat edilmesi ve sürekli hesaplanması durumunda hakkaniyet indirimi yapılır. Bu durumda yapılan hakkaniyet indirimi %30 civarındadır. Fakat fazla çalışmaların yazılı delillerle ispat edilmesi durumunda hakkaniyet indirimi yapılmadan hesaplama yapılır.
Fazla Çalışma (Mesai) Ücreti Hesaplama Yöntemi
İş kanununun 41. maddesine göre 45 saate kadar fazla süreli çalışma işçinin ücretinin %25 fazlası 45 saat olan iş yerlerinde fazla mesai ücreti ise ücretin % 50 fazlası olarak hesaplanarak ödenmesi gerekir.
Taraflar arasında aksi kararlaştırılmadıysa fazla mesai ücreti saat başına ücret hesaplanarak bulunur.
İşçinin bir saatlik çalışma ücretini hesaplanması ise örneğin Kayseri organize sanayide mobilya imalathanesinde aylık 2400 Tl ye çalışan bir işçinin /30/7.5 günlük ücreti 80 tl saatlik ücreti yaklaşık 11 Tl olacaktır.
İşçinin saatlik ücreti bulunduktan sonra haftalık 45 saatten az olan yerlerde 45 saate kadar %25 fazlası haftalık 45 saat olan yerlerde ise 45 saatten sonra ki fazla mesai ücretinin saatlik hesabı normal saatlik ücretinin %50 fazlası olarak hesaplanır. Örneğin yukarıdaki durumda işçinin saatlik ücreti 11 Tl olduğundan fazla mesai saatlik ücreti bu ücretin %50 fazlası yani yaklaşık 16 Tl olacaktır.
Haftalık 10 saat fazla mesai yapan bir işçi aylık 10*4*16 640 Tl aylık fazla mesai ücreti alması gerekmektedir.
Bir diğer örnek üzerinden hesaplama yapacak olursak
Kayseri’de Şahin sucukta 4500 Tl ye çalışan bir müdürün bir saatlik ücret hesaplanması
4500 Tl aylık ücretinin 225’e bölünmesi sonucu saatlik ücreti hesaplanır. İşçinin saatlik ücreti =20 Tl
Fazla mesai ücreti hesaplanması işçinin saatlik ücretinin %50 fazlasıdır.
20%50 =10 Tl 20+10 30 Tl içinin fazla mesai saatlik ücreti 30 Tl dir.
günlük 2 saat fazla mesai yapan işçinin haftalık 4*6*2=48 saat fazla çalışması bulunmaktadır.
48*30 Tl aylık 1440 Tl fazla mesai ücreti olacaktır.
Fazla Çalışma Ücreti Talep Hakkı Olmayan Meslekler Nelerdir?
Kapıcıların binalarda çalıştıkları süre ve esnek çalışma saatleri dikkate alındığında ve konutları da bina içerisinde ve iş yerleri de aynı bina içerisinde olduğundan kapıcılar yönünden fazla çalışma yapılmasının mümkün olmadığı kabul görülmektedir.
Aynı şekilde şoförlerin de bir günde 9 saatten fazla çalışmasını KTK’ya aykırı olmasından dolayı bu süreden fazla çalışmadığı kabul edilmektedir. Bu bakımdan bir işçinin kesin bir delil sunmadığı takdirde bu sürelerden fazla çalışmadığı kabul edilmektedir.
Fazla Çalışma (Mesai) Ücreti Faizi Hesaplanması
Fazla Çalışma (Mesai) Ücreti Zaman aşımı Süresi Nedir?
Fazla Mesai (Çalışma) Alacağı Yargıtay Kararları
Fazla Mesainin Bordroda Sembolik Gösterilmesi ve Hesaplama
Davacı işçinin fazla çalışma yapıp yapmadığı konusunda taraflar arasında uyuşmazlık bulunmaktadır. Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçi bu iddiasını ispatla yükümlüdür. Ücret bordrolarına ilişkin kurallar burada da geçerlidir. İşçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğindedir. Bir başka anlatımla bordronun sahteliği ileri sürülüp kanıtlanmadıkça, imzalı bordroda görünen fazla çalışma alacağının ödendiği varsayılır. Fazla çalışmanın ispatı konusunda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları delil niteliğindedir. Ancak, fazla çalışmanın yazılı belgelerle kanıtlanamaması durumunda tarafların, tanık beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir. Bunun dışında herkesçe bilinen genel bazı vakıalar da bu noktada göz önüne alınabilir. İşçinin fiilen yaptığı işin niteliği ve yoğunluğuna göre de fazla çalışma olup olmadığı araştırılmalıdır. İmzalı ücret bordrolarında fazla çalışma ücreti ödendiği anlaşılıyorsa, işçi tarafından gerçekte daha fazla çalışma yaptığının ileri sürülmesi mümkün değildir. Ancak, işçinin fazla çalışma alacağının daha fazla olduğu yönündeki ihtirazi kaydının bulunması halinde, bordroda görünenden daha fazla çalışmanın ispatı her türlü delille yapılabilir. Bordro imzalı olsa da bordroda fazla mesai çalışmaları karşılığı ücret göstermelik ve sembolik olarak gösterilmiş ise, bu durumda da işçi tanıkla daha fazla mesai yaptığını kanıtlarsa, bu halde fark ücretleri hesaplanmalıdır. Dosya içeriğine göre, davacı taraf fazla mesai ücreti alacaklarının ödenmediğini iddia etmiştir. Davalı ise ödendiğini savunmuştur. Mahkemece davacının ücret bordrolarında tahakkuk bulunduğu, bordroların da imzalı oluşu ve ihtirazi kayıt içermeyişi gerekçe gösterilerek hesaplama sırasında fazla mesai tahakkuku bulunan aylar dışlanarak sonuca gidilmiştir. Ancak dosyada mevcut bordroların incelenmesinden; davacı işçiye asgari ücret üzerinden 2007/Ocak, Mayıs ve Haziran ayları hariç her ay 1 veya 2 saatlik sürelerle fazla mesai karşılığı ücret tahakkuk ettirildiği görülmektedir. Mahkemece, davacının haftada 3 saat fazla mesai yaptığına yönelik yerinde olan tespiti dikkate alındığında işyerinde yapılan fazla mesainin tahakkuk ettirilenden çok daha fazla olduğu, tahakkukların sembolik ve kendini tekrarlayan şekilde gösterildiği anlaşılmaktadır. Gerçek durumu yansıtmadığı açık olan ücret bordrolarındaki kısmi tahakkuklara itibar edilerek ilgili aylardaki tüm fazla mesai alacaklarının işçiye ödendiği düşünülemez. Mahkemece davacının aylık net 2.000,00 TL ücret ile çalıştığı ve haftada 3 saat fazla mesai yaptığı kabulüyle hesaplama yapılarak, imzalı olan ve ihtirazi kayıt içermeyen bordrolarda tahakkuk ettirildiği anlaşılan fazla mesai ödemelerinin (veya işçiye bordro imzalatılmadığı halde, fazla çalışma ücreti tahakkuklarını da içeren her ay değişik miktarlarda bankadan yapılan ödemeler) hesaptan mahsup edilmesi, 2007/Ocak, Mayıs ve Haziran aylarının ise hesaplamada dışlanması ve oluşacak sonuca göre davacının fazla mesai alacaklarının hüküm altına alınması gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir. (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi- Karar No:2017/10623)
No comment