Artık değer=(Edinilmiş mallar+ eklenecek değerler + kişisel mallara giden edinilmiş malların karşılıkları)-(Değer artış payı+ edinilmiş mallara giden kişisel malların karşılıkları+ borçlar) ya da ArD = (EdM + EkD +Dnk1) – (DAP+Dnk2+ B)

Örneğin A ile B Kayseri’de 2005 tarihinde  evlendiler A’nın 100.000 Tl’si, vardı Evlilik esnasında  miktarı da  koyarak 400.000 Tl lik ev alındı  Daha sonra çiftlerin boşandığı durumda. Evin boşanma esnasındaki değeri de 800.000 Tl olsun Bu durumda paylaşım aşağıdaki gibi olacaktır.

Evin değer artışı hesaplanır 800.000-400.00=400.000 Tl

A’nın değer artışında kişisel malın değer artış payı ( 400/4) = 100.000

A’nın Kişisel malı ile kişisel malın değer artışı toplanır 100+100 =200.000 Tl

A’nın bu evdeki kişil payı 200.000 Tl olarak belirlenir.

Artık Değer 800-200 =600.000Tl

Yanı paylaşıma esas olan değer
800-200= 600 (evin edinilmiş mala esas değeri)

Eşler eğer edinilmiş mallara katılma rejiminde bir oran belirlemişlerse  bu tutarı eşit olarak paylaşmak durumundadır.

Edinilmiş Mal Nedir : er eşin mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği mal varlığı değerleridir.

Mal ayrılığında temel kural şöyledir: Evlenmeden önce alınan mallar kimin üzerine ise onun kişisel malı sayılır ve boşanmada mal paylaşımı davasında hesaba katılmaz.

Bu arada belirtmek gerekir ki, boşanmada mal paylaşımı davası açılırken mutlaka belirsiz alacak davası olarak açılmalıdır.

Boşanma davası ve sonucunda eşlerin edinmiş olduğu mallara yönelik her hangi bir karar ya da dağıtım yapılmamakla birlikte bu paylaşım mal paylaşım davası ile yapılmaktadır.

Eşler her birinden kişisel mallarını aldıktan sonra evlilik birliği içerisinde evlenmeden boşanma davası açıldığı tarihe kadarki edinmiş oldukları malları eşit olarak paylaşırlar.

Edinilmiş Mal Nedir : er eşin mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı değerleridir.

Eşler, Evliliklerin başında nelerin kişisel mal sayılacağını evlilik içerisinde sözleşme yaparak kararlaştırabilirler.  Ayrıca Eşler, mal rejimi sözleşmesi yaparak bir eşin mesleğini icra ederken kazandığı mal varlığı değerlerini veya bir işletmenin faaliyetinden elde edilen malvarlığı değerleri “kişisel mal” sayılarak boşanma sırasında paylaşım dışında da  tutulabilir.

Eşlerden biri evlilik birliği içerisindeki bir malın kişisel mal olduğu iddiasında bulunursa bu iddiayı ispat etmek zorundadır. Çünkü evlilik içerisinde elde edilen malların kural olarak kişisel mal değil, edinilmiş mal olduğu kabul  edilmektedir. Bu sebeple bu mallar paylaşıma dahil edilir.

Kişisel mallardan evlilik sırasında takas trampa satış vs yapılması durumunda bu mallar edinilmiş mal sayılacağından burada buy malların alınmasında kişisel malların bedelleri etkili olduğundan bu malların değerleri edinilmiş mallardan düşülerek denkleştirme istenir. B bu durumda tasfiye sırasında denkleştirme istenir. Örnekle Açıklamakla gerekirse

Evlenmeden sonra kayseri’deki  galerici babasından miras kalan  evini  100.000 Tl evini satarak   200.000 Tl lik ev alan eş mal paylaşımında 300.000 Tl  değerindeki evi  yarısı alınırken kişisel maldan yani miras malından karşılandığı için  evin yarısı düşülecek kalan yarısı yani 150.000 TL edinilmiş sayılacak ve bu ikiye bölünecektir. Genel olarak paylaşım bu şekilde yapılmaktadır.

Boşanmadan sonraki açılacak  mal paylaşımı davası, zamanaşımı süresi geçmeden açılmalıdır. Buradaki mal paylaşım davasındaki zamanaşımı süresi boşanmanın kesinleşmesinden itibaren 10 yıldır.  10 yıllık süre geçtiği  durumda , mal paylaşımı talebinde bulunmak mümkün değildir.

Uygulamada boşanma davaları ile birlikte  ayrı bir dava olarak mal paylaşım davası açılmakta  ve mevcut mallar için ihtiyati tedbir talep edilebilmekte malların kaçırılması engellenebilmekte hem de zamanaşımı  uğrama ihtimali bertaraf edilebilmektedir.

Yurt dışına boşananlarda zamanaşımı yurt dışında boşanmanın kesinleştiği tarihten itibaren başlamaktadır.

Mal paylaşımı davasında görevli mahkeme 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş ve görevlerine dair kanun kapsamında belirlenmiştir. Bu kapsamda  Görevli Mahkemeler Aile Mahkemeleridir. Aile mahkemeleri bulunmayan yerlerde Aile mahkemesi sıfatıyla Asliye Hukuk Mahkemeleridir.

Örneğin Kayseri Pınarbaşı’nda yaşayan bir çiftin boşanma davası Pınarbaşı asliye (Aile Mahkemesi Sıfatıyla) görüldüğü bir durumda mal paylaşım davaları da Pınarbaşı Aile Mahkemelerinde Görülecektir.

Anlaşmalı boşanmada  düzenlenen protokole göre ya da sonrasında mal paylaşımı davası açılmak suretiyle , Malların paylaşılması mümkündür. Eşler, Anlaşmaları durumunda  anlaşmalı boşanma protokolüyle isterse  edinmiş oldukları malları yine eşit olarak yarı yarıya paylaşabilir veya başka bir  oranda paylaşmaları hatta bir eşin  malların tamamını alması bile mümkündür. . Eşlerden biri anlaşmalı boşanma protokolüyle mal paylaşımına dair tüm haklarından feragat de edebilir.

Anlaşmalı boşanma protokolü ile mal paylaşımı yönelik  vazgeçme yahut ferağat yapılacaksa , feragat beyanı protokole açıkça yazılmalıdır. Protokole açık bir şekilde şu şekilde bir ibare yazılmalıdır: “….taraflar edinilmiş mallara katılma rejiminden kaynaklanan katkı payı, değer artış payı ve katılma alacağı kelimelerinin protokolde geçmesi  hususuna dikkat edilmesi gerekmektedir. . 

 Yani husus anlaşmalı boşanma protokolünde yer alan genel anlamlar içeren  tüm malları yahut hiç bir mal istemiyorum  başkaca mal  talebim yoktur gibi tarzındaki ibareler boşanmada mal paylaşımına yönelik olarak  talep hakkından feragat edildiği anlamına gelmez. Bu şekildeki tüm ibareler boşanma davasının eki niteliğindeki maddi ve manevi tazminat, nafaka, ev eşyalarının paylaşımı vb. gibi haklardan yönelik olarak  feragat anlamına geldiği kabul edilir. .

Anlaşmalı boşanma protokolünde tarafların mal paylaşımına dair bir herhangi bir ibare yoksa, taraflar anlaşmalı boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren ya da çekişmeli boşanmalarda çekişmeli boşanmanın kesinleşmesinden itibaren 10 yıllık dava zamanaşımı süresi içinde mal paylaşımı davası açabilirler.

Zina (aldatma) nedeniyle boşanma davası, özel bir boşanma sebebi olarak Medeni Kanun m.161’de düzenlenmiştir. Aile mahkemesi, zina (aldatma) nedenine dayalı olarak evlilik birliğinin sona ermesine karar verdiği takdirde mal paylaşımı şu şekilde yapılır:

Madde 236- Her eş veya mirasçıları, diğer eşe ait artık değerin yarısı üzerinde hak sahibi olurlar. Alacaklar takas edilir. Zina veya hayata kast nedeniyle boşanma hâlinde hâkim, kusurlu eşin artık değerdeki pay oranının hakkaniyete uygun olarak azaltılmasına veya kaldırılmasına karar verebilir.Artık değerin ne olduğunu yukarıda izah etmiştik Artık değer eşlerin evlilik süresince  çiftlerin edindikleri mallardan borçların çıkarılması suretiyle kalan net tutara  artık değer deniliyordu. Bu durumumda zina sebebiyle boşana kararı verilirken hakim tarafından bu artık değere normalde eşit olarak katılınması gerekirken farklı oranda katılma oranı yahut hiç katılmama veya mahrum edilmesi söz konusu olabilmektedir. 

Zina nedeniyle boşanma kararı verilmesinde kusurlu olan eşin katılma alacağı tamamen ortadan kaldırılabilir veya hakkaniyete uygun oranda azaltılabilir. Yani, aldatan eşin diğer eşin edinilen malları üzerindeki alacak hakkı tümüyle sona erdirebilir veya azaltılabilir.

Eşlerin katkı payı alacağı, zina nedeniyle ortadan kaldırılamaz. Yani, eşlerden biri aldatsa dahi, diğer eşin mal varlığına yaptığı katkıyı boşanmada mal paylaşımı sırasında talep edebilir. Örneğin, Kayseri melikgazi’de bulunan bir evin tapuda diğer eş üzerine satın alınmasına 50.000 TL vererek katkı sunan  öğretmen olan eş, zina yapsa bile sunduğu katkının güncel değerini talep edebilir.

Eşlerden birinin ölümü durumunda , eşin ölüm tarihi itibariyle edinilmiş mallara katılma rejiminin tasfiye tarihi olarak belirlenir. Sağ kalan eş, ölüm tarihine kadar evlilik içinde edinilen malların yarısı üzerinde katılma alacağı hakkına sahiptir. Sağ kalan eş, ölenin terekesinden hem mirasçı olması nedeniyle hem de edinilen mallara katılma rejimi nedeniyle alacaklı konumundadır. Ölen eşin terekesinden öncelikle sağ kalan eşin katılma alacağı hakkı ödenmeli, daha sonra sağ kalan eşin de dahil olduğu mirasçılar arasında miras paylaşılmalıdır.

İddianın ileri sürülüş şekline göre dava, sağ eş tarafından, diğer mirasçılara karşı açılan artık değere katılma alacak isteğine ilişkindir. Mal rejiminin tasfiyesi sonucunda belirlenecek katılma alacağı terekeye ait borç olup, mirasçıların miras paylaşımından önce ödenmesi gerektiği kabul edilmektedir. Terekeye ait borç ödendikten sonra kalan miktar, mirasçılar arasında miras payları oranında paylaşılır. Tereke borçlarından bu sıfatını kaybetmemiş tüm mirasçılar, kişisel olarak ( 4721 s.lı 599/2 m ) ve müteselsilen ( 641 m ) sorumludurlar. Mirasçılık sıfatına sahip olduğundan ( 499 ) alacaklı ve borçlu sıfatı davacı sağ eş de birleşmiştir. Tüm bu açıklamalar nedeniyle, davacı mirasçı sağ eşin mal rejiminin tasfiyesi nedeniyle talep ettiği ve terekeye ait borç sayılan alacak miktarından, davanın mirasçılar arasında görülmesi nedeniyle, davacı da dahil bütün mirasçılar miras payları oranında sorumludurlar (Y8HD-K. 2017/11614)

Boşanmada mal paylaşımı, kural olarak evlilik içinde edinilen malların paylaşılması esasına dayanır. Evlenmeden önce satın alınan mallar, satın alan eşin kişisel malı olarak kabul edildiğinden mal paylaşımına dahil edilmez.

Evlenmeden önce satın alınan, ancak kredisi evlilik içinde ödenen ev, araba, arsa vb. gibi mallar belli bir hesaplama tekniği ile boşanmada mal paylaşımına dahil edilir. Evlenmeden önce satın alınan, ancak kredisi evlilik içinde ödenen mallar boşanma halinde mal paylaşımına şu şekilde dahil edilir:

Evlilik içinde ödenen her türlü kredi ile borcu ödenen her türlü malın “krediyle ödenen kısımı” edinilmiş mal kabul edilir. Bu nedenle, diğer eş evlilik içinde ödenen kredi miktarı üzerinden hak iddia edebilir. Evlilik içinde ödenen kredinin hangi eş tarafından ödendiğinin hiçbir önemi yoktur.

Evlilik içinde ödenen kredi bedelinin ev veya arabanın satın alındığı alış fiyatına oranının ne olduğu hesaplanır.

Ev veya arabanın boşanma tarihindeki güncel piyasa değeri bilirkişi raporu ile tespit edilir. Daha önce hesaplanan oran (ödenen kredinin evin alım tarihindeki değerine oranı) gayrimenkulün güncel değerine de oranlanarak eşin katılma alacağı hesaplanır.

Örnek vermek gerekirse;Kayseri incesuda yaşayan bir çiftin  100.000 TL’ye satın alınan bir evin 40.000 TL’lik kredisinin evlilik içinde ödendiğini düşünelim. Evlilik içinde ödenen kredinin evin alım değerine oranı %40’dır. Boşanma sırasında evin güncel piyasa değerinin 200.000 TL olduğunu kabul edersek; evin güncel piyasa değerinin %40’ı 80.000 TL olacaktır. Yani, boşanmada mal paylaşımının konusu olacak değer 80.000 TL olacaktır. Eşler, edinilmiş malları yarı yarıya paylaşacağından diğer eş kredisi evlilik içinde ödenen ev nedeniyle 40.000 TL talep edebilecektir.

Eşler, evlilik süresi boyunca malları üzerinde diledikleri gibi tasarrufta bulunabilirler. Ancak, “boşanma davasının açıldığı tarihe kadar edinilmiş olan  ve elden çıkarılan tüm mallar ve alacaklar  boşanmada mal paylaşımı hesaplamasına dahil edilir.

Burada mal rejiminin tasfiye tarihi olarak boşanma davasının açıldığı tarih esas alınır.  Yani Eşler  boşanma davası açıldığı ana kadarki edinmiş oldukları mallar mal rejiminin tasfiyesine esas  olacaktır. Boşanma davasından sonra edinilen mallar veyahut boşanma davası açıldıktan sonraki yapılan ödemeler  boşanmadan kaynaklı mal paylaşımına dahil edilmezler.

Örneğin  Kayseri’de yaşayan ve eşlerin kredi ile aldıkları  evleri ödemesi devam ederken  Eşler tarafından 01.01.20125 tarihinde boşanma davası açılmış  ve boşanma davası devam ederken ve koca tarafı  bu davadan sonra aylık 1000 Tl  olarak toplamda 20.000 Tl  ödeme daha yapmıştır.  Ev map paylaşım davasında 200.000 Tl değer biçilmiştir. 20.000 Tl si mal paylaşıma dahil edilmez Kalan 180.000 Tl  eşler arasında eşit 90 biner tl  olarak paylaştırılır.Burada bu malların boşanma davası devam ederken satılmış olup olmaması önemli değildir. Bilirkişi raporu ile malın değeri tespit edilir.hesaplanan değer üzerinden malı satmış olan eşe karşı alacak hakkına sahip olur..

Burada belirtmekte fayda vardır ki borçlu çıkan eşin mal varlığı diğer eşin alacağını karşılamaya yetmezse TMK 241 gereği borçlu olan eşin 3. kişilere karşı yapmış olduğu karşılıksız kazandırmalara yönelik  alacak davası açılabilir. eksik kalan alacağını isteyebilir. Burada üçüncü kişilere açılacak olan dava ancak  ilk eşe dava açılmasından sonra eşe karşı tahsil cihetine gidilmesi ve  terekenin borcu ödemeye yetmediğinin anlaşılması sonradan üçüncü kişi aleyhine eksik kalan ve kazanılan miktarla sınırlı olarak alacak davası açılabileceği; bir başka anlatımla, borçlu eşin malvarlığı veya terekesi tasfiye borcunu ödemeye yetiyorsa, hiçbir zaman lehine kazandırma yapılan üçüncü kişi davacıya ödenecek katılma alacağından sorumlu tutulmamakla sadece alacağa ilişkin dava açılacağı yönündedir.

Medeni Kanuna göre  eşler arasında herhangi bir mal rejimi seçilmediği durumda yasal mal rejimi “Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi” dir. Yani evlenirken hiçbir sözleşme yapılmasına gerek yoktur. Yani resmi olarak evlendikten sonra  , boşanma davası açılana kadarki satın alınan tüm mallar kural olarak yarı yarıya paylaşılacaktır. Malların yarı yarıya paylaşılması doğrudan kanundan kaynaklanan bir hak olduğundan ayrıca edinilmiş mallara katılma rejimi sözleşmesi yapmaya gerek yoktur.

Ancak, eşler malların yarı yarıya paylaşımı dışında bir oran belirlemek veya edinilmiş mallara katılma rejimi dışında bir rejim belirlemek için evlenmeden önce veya sonra sözleşme yapabilirler.

..

01.01.2002 tarihinden sonra edinilen şirket hisseleri, edinilmiş mallara katılma rejimi gereği mal paylaşımına dahil edilir. Şirket hisselerinin gerçek piyasa değeri belirlendikten sonra, belirlenen bu değer üzerinden diğer eşin katılma alacağı hesaplanır. Mal bölüşümü konusu yapılan şirket hissesinin, limited şirket, anonim şirket, komandit şirket vb. şirketlerden herhangi biri olmasının hiçbir önemi yoktur. 01.01.2002 tarihinden önce edinilen şirket hisseleri kişisel mal olarak kabul edildiğinden mal bölüşümüne dahil edilemez. Her halükarda şirket hisseleri nedeniyle 01.01.2002 tarihinden sonra elde edilen her türlü gelir veya kar üzerinde diğer eşin katılma alacağı mal bölüşümü yapılırken hesaba katılır. Örneğin, 1999 yılından anonim şirket hisseleri bulunan eşin, bu hisse nedeniyle 2002-2018 yılları arasında 100.000 TL kazanç elde ettiğini varsayalım. Şirket hisseleri, edinilmiş mallara katılma rejiminin geçerli olduğu 01.01.2002 tarihinden önce satın alındığından eşler arasında mal bölüşümüne dahil edilemezler. Ancak, şirket hisseleri nedeniyle elde edilen gelirin yarısı, yani somut örneğimizde 50.000 TL’nin diğer eşin katılma alacağı olarak kendisine verilmesi gerekir.

Eşler, 07.05.2000 tarihinde evlenmiş, 22.05.2009 tarihinde açılan boşanma davasının kabulüne ilişkin hükmün, kesinleşmesiyle boşanmışlardır. Mal rejimi boşanma davasının açıldığı tarih itibarıyla sona ermiştir (TMK m. 225/son). Sözleşmeyle başka mal rejiminin seçildiği ileri sürülmediğinden evlilik tarihinden 4721 sayılı TM’nun yürürlüğe girdiği 01.01.2002 tarihine kadar mal ayrılığı (743 sayılı m. TKM 170), bu tarihten mal rejiminin sona erdiği tarihe kadar ise, edinilmiş mallara katılma rejimi geçerlidir (4722 sayılı yasanın m. 10, TMK m. 202). Tasfiyeye konu … Limited Şirketi ise, eşler arasında mal ayrılığı rejiminin geçerli olduğu 08.06.1998 tarihinde kurulmuştur ve kişisel maldır. Mal rejiminin tasfiyesinde eşlerin bağlı bulunduğu rejime ilişkin hükümler uygulanır (TMK m. 179). Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan malvarlığı değerleri, o eşin kişisel malıdır (4721 s.lı TMK’nun m. 220/2) Aksi mal rejimi sözleşmesiyle kararlaştırılmamışsa kişisel malların gelirleri edinilmiş maldır (TMK’nun m. 219/4 ve 221/2). Mal rejiminin sona erdiği sırada mevcut edinilmiş mallar tasfiye edilir (4721 s.lı TMK’nun m. 235/1). Malvarlıkları, mal rejiminin sonra ermesi anındaki durumlarına (nitelik, seviye, aşama vs.) göre değerlendirilir (TMK’nun m. 228/1). Bu malların, kural olarak tasfiye anındaki (TMK’nun m. 227/1 ve 235/1), sürüm (rayiç) değerleri (TMK’nun m. 232, 239/1) hesaba katılır. Yargıtay uygulamalarına göre, tasfiye tarihi karar tarihidir. Mahkemece, tasfiye konusu malın karara en yakın tarihteki sürüm değeri belirlenmelidir. Kişisel mal niteliğindeki şirket üzerinde davacı eşin mal rejiminin tasfiyesi sonucu oluşacak alacak hakkı bulunmamaktadır. Ne var ki; aksi kararlaştırılmadığından şirket geliri edinilmiş mal olduğundan, mevcut ise tasfiye davasının konusu olabilir. Mahkemece yapılacak iş; öncelikle yukarıda açıklanan yasal düzenleme, ilke ve esaslar çerçevesinde, 4721 sayılı TMK’nun yürürlüğe girdiği 01.01.2002 tarihinden mal rejiminin sona erdiği 22.05.2009 tarihine kadar, dava konusu şirketin kar edip etmediğinin, kar etmişse davalı eşe şirket kar payı (temettü=kazanç) ödenip ödenmediğinin, ödenmişse mevcut olup olmadığının ya da her hangi bir yatırıma dönüştürülüp dönüştürülmediğinin, kar payı ödemesi yapılmamışsa karın şirkete yatırım olarak kullanılıp kullanılmadığının araştırılıp belirlenmesidir. Kar payı ödemesi yapılmış veya karın şirkete yatırım olarak kullanılması durumunda, bu miktarların mal rejiminin sona erdiği tarih itibarıyla ulaştığı reel değer belirlenerek mal rejiminin tasfiyesinde göz önünde bulundurulmalıdır (Y8HD-K.2016/13500)

Eşler evlilik içinde edindikleri mallarını yahut belli malları  paylaşmak istemiyorlarsa buna uygun bir mal paylaşımı sözleşmesi yapabilirler. Eşler evlenirken veya evlendikten sonra diledikleri mal rejimini belirleyip seçebilirler. Eşler, evlilik  süresi içerisindeki edinilen malları paylaşmak istemiyorsa sözleşme yaparak  ve mal Ayrılığı Rejimini seçebilir. Bu şekilde her eş  edindiği mal kişisel mal olmuş olup diğer eşe karşı hak iddia edememiş olur.

Mal Ayrılığı Sözleşmesi, iki şekilde yapılabilir. Birinci yöntem, evlilik sırasında evlendirme memurluğuna bir dilekçe verilerek eşler arasında Mal Ayrılığı Rejimi’nin seçildiğinin bildirilmesidir. İkinci yöntem ise noterde Mal Ayrılığı Sözleşmesi yapılmasıdır. Noterde yapılacak sözleşme evlilikten önce veya sonra her zaman yapılabilir. Yani, eşler evlendikten  sonra  istedikleri bir vakitte  isterlerse yıllarca sonra bile notere giderek Mal Ayrılığı Sözleşmesi yapabilirler. Boşanma halinde evlilik mallarının paylaşımı, bu sözleşmeye göre gerçekleştirilecek ve eşler sadece kendi mallarından sorumlu olacaklardır. Eşler mal ayrılığı dışında diğer mal ortaklığı gibi sözleşme türlerini de seçebilirler .

Boşanma sonrası mal paylaşımı yapılması durumunda eşlere miras kalan mallar  mallar kişisel mallar kategorisinde bulunduğu için kişisel malları paylaşıma dahil edilmez. Medeni Kanun’a göre evlilik sırasında yahut evlilikten sonra  eşlerden birine kalan miras kalması durumunda , kendisine miras kalan eşin kişisel malı olarak kabul  edildiğinden bu malların her hangi bir şekilde boşanmadan sonra mal paylaşımına dahil edilmesi söz konusu  olmaz. VE diğer eş bu mallar üzerinden hiç bir hak talepe demez.

Kişisel malların gelirleri edinilmiş mal sayıldığından örneğim miras kalmış bir malın kira geliri  edinilmiş mal sayılacak ve  diğer eş bu kira geliri üzerinden  hak sahibi olacaktır.

Evlilik sırasında eşlerden birine  3. bir kişi tarafından yapılan her türlü her türlü ev, araba, para veya parasal değeri olan  bağışlamalar diğer eşin kişisel malıdır. Sonuç olarak, diğer eş boşanma halinde  diğer eşe 3. kişiler tarafından  bağışlamalar üzerinde mal paylaşımı sırasında bu mallar üzerinde hiçbir hak talep edemez. Fakat bu malların evlilik içerisindeki kira gelirleri, faiz gelirleri edinilmiş mal kabul edildiğinden, boşanma sırasında diğer eş bu gelirlerin yarısı üzerinde hak sahibi olur.

. Evlilikten önce alınan mallar, kişisel mal olarak kabul  edildiğini zaten söylemiştik Fakat Evlilikten önce edinilen malların evlilikten sonra satılıp o belle yeni bir mal alınması yahut üzerine ekleterek yeni mal edinilmesi durumunda   En son alınana mal paylaşıma dahil edilir fakat kişisel malın yerine geçen bedel ve değer artış payı düşülerek  mal paylaşımı yapılır. . Sonuç olarak evlenmeden önceki  edinilen o malın evlilikten sonra satılmış olsa dahi yerine alınana malda alacak hakkı devam etmektedir.

Aynı şekilde Manevi tazminatlar, kişisel mal olarak kabul edildiğinden boşanmada mal paylaşımı davasında diğer eşin manevi tazminat üzerinde hiçbir yasal hakkı yoktur. Maddi tazminatlar ise edinilmiş mal olarak kabul edilir. Yani, eşlerden biri bedensel zarar nedeniyle herhangi bir maddi tazminata hak kazanırsa, diğer eş boşanma halinde maddi tazminatın yarısı üzerinde hak sahibi olur.

Evlilikten önce alınan taşınmazların kira geliri, evlilik içinde elde edilen mal sayıldığından, boşanmada mal paylaşımı sırasında diğer eş bu kira gelirlerinin yarısı üzerinde hak sahibi olur. Çünkü, gayrimenkul mallar evlilikten önce alınsa bile malın getirdiği gelir evlilik içerisinde elde edilmektedir. Fakat mal ayrılığı sözleşmesi yapılarak Kişisel malların gelirlerinin Kişisel mal sayılacağı kabul edilebilir.

Eşlerden biri diğer eşin üzerinde bulunan  yahut üzerine alınana herhangi bir taşınır veya taşınmaz malların alınması yahut tamir bakım gibi hususlarda katkıda bulunması durumunda ,  diğer eşten sunduğu olduğu bu katkının güncel değerini  isteme hakkı bulunmaktadır.

Örneğin 2010 yılında  yılında 200.000 TL’ye alınan kayseri’den bir ev alan eşe diğer eşin 100.000 Tl katkıda bulunmuşsa ve evin güncel değeri de  400.000 TL  ise  evin alındığı zaman evin değerinin yarısı oranında da katkıda bulunan eşe  paylaşım aşamasında evin güncel değeri olan  400.000 Tl  ‘nin de yarısı orasında katkı sunduğuna göre , 200.000 TL   katkı payını ve artış oranını talep edebileceklerdir.

Ölünceye kadar bakma sözleşmesi Borçlar Kanununun 611. maddesinde ‘Ölünceye kadar bakma sözleşmesi, bakım borçlusunun bakım alacaklısını ölünceye kadar bakıp gözetmeyi, bakım alacaklısının da bir mal varlığını veya bazı mal varlığı değerlerini ona devretme borcunu üstlendiği sözleşmedir.’ olarak  ifade edilmekle birlikte  iki tarafa borç yükleyen sözleşme olup sürekli borç  doğuran sözleşmelerdendir.

Lakin burada mal paylaşımı yapılırken evlilik süresinde yapılmış olan ama boşanma davası açıldığında da devam eden bir ölünceye kadar bakma sözleşmesinin mal paylaşımına nasıl etki edeceği ve eşlerin bu konuda nasıl haklara sahip olacağı yargıtay kararları çerçevesinde şekillenmiştir. Şöyle ki  böyle bir durumda  eğer  evlilik süresi içerinde yapılan ve boşanma davası açıldığı ana kadar ki süresi  ile kişinin  ölümü anına kadar ki süresi hesaplanarak oranlanması suretiyle edimin karşılığının  belirlenmesi ve mal paylaşımına dahil edilmesi ve  mal paylaşımının bu şekilde yapılması gerektiği yönündedir. Eğer ölüme bağlı sözleşmede  bakılan kişi ölmediyse oranlama yapılamayacağı için  bu mal için paylaşımın beklenmesi gerekecektir.

Yukarda açıklanan yasal düzenleme ve ilkeler uyarınca yapılan incelemede; 

Boşanma da  aile konutunun özgülenmesi TMK 169. maddesinde; “Boşanma veya ayrılık davası açılınca hâkim, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri re’sen alır.” düzenlemesi yer almaktadır.Bu kapsamda  boşanma esnasında hakim tarafından eşlerin her biri için barınma geçinme gibi hususlarda geçici önlemler alınır. Burada aile konutunun boşanma davası devam ederken eşlerden birine tahsisi de söz konusudur. Ama burada  miras hukukundaki sağ kalana eşe aile konutunun özgülenmesinden farklı bir durumdur.

Sağ eş ya da ölen eşin yasal mirasçıları lehine konut üzerinde mülkiyet hakkının tanınması için; aile konutu olması, mal rejiminin ölümle sona ermesi ve sağ eşin katılma alacağının olması ve haklı sebeplerin bulunması gerekir. Mahsuba esas alınacak katılma alacak miktarı, iddia ve savunma doğrultusunda, aynı mahkemece yukarıda açıklanan ilke ve esaslar çerçevesinde belirlenmelidir. Haklı sebep, her somut olaydaki tarafların ekonomik ve sosyal yaşantılarına, meslek ve sanatlarına, miras ve tapu sicilindeki pay oranlarına vs göre belirlenmelidir.

Aile konutu üzerine, mülkiyet hakkının tanınmasını gerektiren yasal koşulların gerçekleştiğinin kanıtlanması durumunda, katılma alacağına mahsuben, yetmezse belirlenecek ilave bedelin davacı tarafça mahkeme veznesine depo  edilmesi sonrasında mahkemece tapu kaydının iptali ile tesciline karar verilmelidir.

Söz konusu değer tespiti, belirleme ve hesaplamaların yapılabilmesi için gerek görülürse konusunun uzmanı bilirkişi veya bilirkişilerden de yardım alınmalıdır (Y8HD-Karar:2017/2296).

Eşler arasında uygulanan yasal mal rejimi  edinilmiş mallara katılma rejimidir. Bu rejime göre eşler arasında evlendikten sonraki her türlü kazanımlar eşit olarak paylaşılır.

Bununla birlikte eşler Medeni Kanun’a göre,  mal  yahut evlilik sözleşmesiyle kanunun belirlediği oran dışında  başka bir oran belirleyebilir. Eşler, boşanma halinde malların paylaşım oranını  içere sözleşme şekil şartı resmi şekle tabidir. Bu tarz sözleşmelerin her durumda tüm hükümleri geçerli olacağına dair bir kural olmamakla birlikte hakim tarafından kamu düzeni ne  aykırı ahlaka aykırı ve taraflardan birine  mal paylaşımı dışında bir yük getiren  hükümler geçersiz sayılacaktır.

Mal paylaşımı davası, birçok pratik sorunların ortaya çıktığı karmaşık bir dava türüdür. Evlilik sözleşmesi, her hükmü geçerli olan bir sözleşme türü değildir. Bu nedenle, mal paylaşımına dair evlilik sözleşmesi yapılırken mal paylaşımı dışında yükümlülük getiren hükümlerin geçerli olup olmadığı Medeni Kanun’un emredici kuralları dikkate alınarak değerlendirilir.

Boşanmada mal kaçırma, uygulamada eşlerin diğer tarafa tazminat ödememek veya mal paylaşımı neticesinde yükümlülüklerini yerine getirmemek için sık sık başvurdukları bir yöntemdir. Boşanmada mal paylaşımı davasının etkili bir sonuç doğurabilmesi için, diğer tarafın mal kaçırma amacıyla yaptığı işlemlerin engellenmesi gerekir.

Boşanmada mal kaçırma işlemlerini engellemenin en kolay yolu, mallar üzerine “ihtiyati tedbir” konulmasıdır. İhtiyati tedbir kararı aile mahkemesinden istenilmektedir. . Mal paylaşımı davası ile birlikte ihtiyati tedbir talep  edilmelidir. Bu tedbir Boşanma davasıyla istenilmemelidir. Çünkü mallara ilişkin bir dava olmadığında boşanma davasının konusunu oluşturmaz. Ve tedbir talepleri reddedilecektir. ,

Ayrıca, aile konutu olarak kullanılan gayrimenkule , ilgili tapu sicil müdürlüğüne  gerekli evraklarla başvurularak “aile konutu şerhi” verilebilir. Bu durumda üzerinde Aile konutu şerhi bulunan konut , diğer eşin rızası olmadan satılamaz.

Boşanma davası açılıp  boşanma kararı verilmesi ve bu kararın kesinleşmesinden  sonra ancak diğer mahkemece malların paylaşımına ilişkin karar verilebilir.

Boşanmada mal paylaşımı sistemi mal rejimleri malların paylaştırılması gibi bir çok husus , evli çiftlerin boşandıktan sonraki hayatına önemli bir medeni hukuk kurumudur. Boşanmada mal paylaşımı davası; yargılama usulü, delil toplama biçimi ve hakimin resen kullandığı yetkiler dikkate alındığında özgün nitelikte ve ihtisas ve uzmanlık gerektiren derin bir hukuk  alanıdır. . Bu nedenle boşanmada mal paylaşımı davasının bir Boşanma Avukatı vasıtasıyla takip edilmesi hakkın etkin kullanımı açısından faydalı olacaktır.